به طور کلی باید گفت: استون به عنوان کوچکترین و ساده ترین ترکیب از خانواده ی کتون ها، یک ترکیب آلی بی رنگ، فرار و آتش گیر است. استون به هر نسبتی در آب حل می شود و خودش به عنوان یک حلال مهم، به طور معمول برای تمیز کردن در آزمایشگاه ها به کار می رود. استون یک ماده ی اولیه معمول برای ساخت دیگر مواد آلی است. در ادامه به توضیح کامل این حلال می پردازیم:
استون ( استن ) یک مایع بی رنگ , فرار , قابل اشتعال و ساده ترین کتون و مایعی سمی حلال بسیار خوبی برای ترکیبات آلی می باشد .حدود یک سوم استن مصرفی به عنوان حلال مصرف می شود و حدود یک چهارم آن به عنوان استن سیانوهیدرین , یکی از مواد سازنده ی متیل متا آکریلات مصرف می شود .استن با آب ترکیب می شود و به عنوان یک حلال مهم برای مصارف مختلف از جمله تمیز کردن وسایل آزمایشگاهی و حلال لاک و برق ناخن به کار می رود.
این ترکیب از جمله ساده ترین و کوچکترین کتون ها، مایعی بی رنگ، فرار، محلول در آب، بنزن، اتانول، متانول، دی اتیل اتر و کلروفرم و اشتعال آور با فرمول شیمیایی CH۳)۲CO) است که تحت عنوان پروپانون propanone)، ۲-) پروپانون (۲-propanone)، دی متیل کتون (dimethylketone)، دی متیل فرمالدهید (dimethylformaldehyde) شناخته می شود.استون تحت هوا و نور و متاثر از حضور کاتالیست ، اکسید کننده های قوی و فلزاتی مانند مس و آلومینیوم می تواند پلیمر شود. زمانی که از این واکنش گاز آزاد می شود و با هوا مخلوط می شود ممکن است انفجار رخ دهد. هم چنین این ماده می تواند با آهن و استیل در حضور رطوبت نیز واکنش دهد.
تولید استون
۱-روش واکر هوخست: این روش که از اکسیداسیون مستقیم پروپن انجام می گیرد جالب ترین روش تولید پروپانون شناخته می شود. بر اساس این روش پروپن را با اکسیژن هوا به وسیله کاتالیستی به نام PdCl۲ در دمای ۱۱۰ تا ۱۲۰ درجه سانتی گراد و فشار ۱۰ تا ۱۴ بار وارد واکنش می کنند. نتیجه ی این واکنش به تولید پروپانون ختم می شود.
CH۳CH = CH۲ + ۰.۵ O۲ → CH۳COCH۳
استفاده از کاتالیزور در این واکنش می تواند به دو صورت اتفاق بیفتد. روش اول به این شکل است که پروپن و اکسیژن به طور همزمان با کاتالیزور وارد واکنش شوند و در واقع واکنش یک مرحله ای باشد و روش دوم این گونه می باشد که در ابتدا پروپن با کاتالیزور وارد واکنش شده و سپس با اکسیژن وارد واکنش می شود. در این روش شاهد انجام دو مرحله می باشیم. روش دوم از لحاظ اقتصادی مقرون به صرفه تر می باشد و به همین دلیل این روش مورد استفاده بسیاری از تولید کنندگان قرار می گیرد.
۲-روش واکر: این روش که به اکسید کردن ایزوپروپیل الکل معروف می باشد در دمایی بین ۴۰۰ تا ۶۰۰ درجه سانتی گراد و با حضور کاتالیزگر هایی مانند نقره یا مس انجام می گیرد. هم چنین این واکنش را می توان در دمایی بین ۳۰۰ تا ۴۰۰ درجه سانتی گراد با حضور کاتالیزگر اکسید روی انجام داد. هر دو واکنش به تولید استون ختم می شوند.
(CH۳)۲CHOH + ۰.۵ O۲ → CH۳COCH۳ + H۲O
(CH۳)۲CHOH → CH۳COCH۳ + H۲
۳- فرآیند هوک: در این فرآیند تولید استون به عنوان محصول جانبی شناخته می شود. این روش که به روش کیومن معروف می باشد از پروپیلن به صورت غیر مستقیم برای تولید استون استفاده می کنند. امروزه بیشترین حجم تولید پروپانون جهان از طریق همین روش انجام و به بازار عرضه می شود. ساز و کار این روش برای تولید استون به این شکل است که بنزن به وسیله ی پروپیلن آلکالی می شود و کیومن تولید می شود. کیومن تولید شده در مجاورت اکسیژن هوا اسید شده و پروپانون و فنول تولید می شود. محصول این واکنش دو ماده می باشد و از این جهت مورد توجه تولید کنندگان قرار گرفته است.
کاربرد های استون:
۱- می توان گفت یک سوم خرید استون در جهان مربوط به صنایعی است که می خواهند از استون به عنوان یک حلال صنعتی استفاده کنند.
۲- یک چهارم حجم تولیدی این محصول در جهان برای تولید سیانوهیدرین و متیل متال آکریلیت مورد استفاده قرار می گیرد.
۳- در صنایع پلاستیک و رزین از این ماده شیمیایی به عنوان حلال استفاده می کنند. پروپانون یکی از حلال هایی است که می تواند به خوبی پلاستیک ها، رزین های طبیعی و فیبر ها را در خود حل کند. در این صنعت برای رقیق کردن رزین پلی استر، حل کردن اپوکسی ها، پاک کردن ابزار و تجهیزات و کریستال های سیانور از این ماده استفاده می کنند.
۳_ در بسیاری از صنایع که به رنگ آمیزی فلزات می پردازند از این ماده شیمیایی استفاده می کنند. معمولا قبل از رنگ آمیزی فلزات از استون به عنوان پاک کننده استفاده می کنند.
۴- یکی از کاربرد های مهم پروپانون استفاده از آن به عنوان ضد زنگ در صنایع مختلف به خصوص در صنعت فلزات می باشد.
۵- در صنعت دارو سازی استفاده از این محصول را به فراوانی می توان دید. در این صنعت برای تولید دارو از این ماده به عنوان حل کننده استفاده می کنند.
۶- حدود یک پنجم از استون تولید شده در جهان برای تولید بیسفنول مورد استفاده قرار می گیرد. بیسفنول ماده ای شیمیایی برای ساخت انواع پلیمر ها مانند پلی اورتان ها، پلی کربنات ها و رزین های اپوکسی می باشد.
۷- در تمام آزمایشگاه هایی که در جهان وجود دارد می توان مصرف این ماده شیمیایی را دید. در آزمایشگاه ها برای شستشوی ظروف آزمایشگاهی از این ماده استفاده می کنند. علت استفاده استون در آزمایشگاه ها را می توان قیمت پایین و خاصیت فرار بودن آن دانست.
۸- بخش آرایشی و بهداشتی هم از کاربرد پروپانون بی بهره نمانده است و در ساخت انواع مواد آرایشی از این محصول می توان استفاده کرد.
۹- در تولید انواع چسب، تینر، جوهر های چاپ، واکس، رنگ، انواع پارچه و … نیز می توان از این ماده استفاده کرد.
۱۰- رایج ترین کاربرد این محصول را هم که در ابتدای این مطلب به آن اشاره کردیم می توان از بین برنده لاک ناخن ها دانست که از این کاربرد می توان با عنوان کاربرد خانگی یاد کرد.
۱۱- در بسیاری از صنایع از این ماده به عنوان خشک کننده استفاده می کنند چرا که به راحتی با آب حل می شود و خاصیت فرار بودن دارد.
خطرناک ترین ویژگی استون قابلیت اشتعال بالای آن است. در دمای بالاتر از ۲۰- درجه ی سانتی گراد که نقطه ی اشتعال (Flash point) استون است، ترکیب بخار آن با هوا قابلیت اشتعال یا انفجار دارد. تخلیه ی الکتریکی نیز می تواند باعث اشتعال بخار استون شود، گرچه انرژی فعال سازی اشتعال استون بسیار بالاست و بنابراین احتمال احتراق تصادفی آن بسیار کم است. با در نظر گرفتن ویژگی های استون در صورت استفاده از این ماده نکات ایمنی این محصول را در نظر داشته باشید تا از بروز خطرات احتمالی جلوگیری کنید.
اشتعال
شدیدا قابل اشتعال است.
این ماده در دماى اتاق سریعا مى سوزد.
همچنین مى توان خطر آتش گیرى در محیط هاى بسته داشته باشد.نحوه مناسب اطفاء کربن دى اکساید، پودرخشک موادشیمیایی، فوم الکل، فوم پلیمر میباشد.
آب براى خاموش کردن این نوع حریق ممکن است مؤثر نباشد زیرا توانایی هدایت کردن این ماده را به زیر نقطه را اشتعال ندارد.
تماس با چشم
ppm ٥٠٠ سبب تحریکات مختصر مى شوند . در غلظت هاى ppm بخارات استن در غلظت هاىى حدود١٠٠٠ تحرىکات قابل توجه هستند . استن مایع محرک بسیار شدیدى براى حیوانات و بعضى از انسانهاست .در ٣ نفر از انسانها گزارش شده است که استن سبب صدمه زدن به قرنیه مى شود که پس از ٤٨ ساعت بهبود یافته است. در برخى موارد صدمات ماندگار به قرنیه چشم دیده مى شود.
در صورت تماس :سریعا چشم هاى آلوده را به صورتى که پلکها باز است با آب ولرم به مدت ٢٠دقیقه شستشوداده تا آلودگى برطرف شود سپس به پزشک مراجعه شود.
بلع و گوارش
نوشیدن حجم بالایی از آن ، سبب بیهوشی و آسیب به مخاط دهانی می‌شود. خوردن این ماده متداول نیست . در بسیارى از مطالعاتى که گزارش شده مشخص شده این ماده اثرى ندارد تأثیر بسیار مختصرى (خواب آلودگى مختصر ) برروى افرادى که روزانه ٢٠ گرم از این ماده را مى خورند دارد. در مطالعات بر روى حیوانات مشخص شده که استن از راه خوراکى سمیت بالایی ندارد . استن مى تواند در هنگام خوردن یا استفراغ کردن وارد ریه ها شود.
در صورت بلع : دهان مصدوم را با آب شستشو داده . فرد را وادار به استفراغ نکنید . به فرد مصدوم ٢٤٠ تا ٣٠٠میلى لیتر آب با املاح معدنى رقیق بخورانید. اگر استفراغ خود به خود اتفاق افتاد فرد را به بغل خوابانده تا جلوى راه تنفسى فرد گرفته نشود . سریعاً فرد را به اورژانس ببرید.
تماس با پوست
در اثر تماس با پوست باعث سوزش ، تحریک پوست و صدمه زدن به آن می‌شود. تأثیراین ماده برروى سلامتى ازطریق جذب پوستى در پوستهاى سالم خیلى کم است.
در صورت تماس : تأثیرى بر روى سلامتى انتظار نمى رود . اگر تماس پوستى اتفاق افتاد سریعاً تماس با پوست موضع آلوده را با آب ولرم به مدت ٥ دقیقه شستشو داده تا آلودگى برطرف شود.
تنفس
تنفس استون و قرار گرفتن در معرض آن بمدت طولانی ، باعث آسیبهای کلیوی ، کبدی و صدمه به دستگاه عصبی ، نقصهای مادرزادی و پائین آمدن قدرت باروری در جنس نر می‌شود. البته هنوزمشخص نیست که آیا استون همین تاثیرات را روی انسان هم دارد یا نه. نکته جالب توجه این است که غلظتهای میلی‌مولار استون در حیوانات آزمایشگاهی مبتلا به صرع ، اثرهای ضد تشنجی نشان می‌دهد.
در صورت تنفس این ماده : اگر علائم نمایان شد منبع مولد آلودگى یا فرد را به هواى آزاد برده و اگر علائم تنفس باقى ماند به پزشک مراجعه نمائی
آستون به انگلیسی Acetone با نام گذاری ایوپاک "پروپانون" ، ساده‌ترین کتون با فرمول مولکولی CH۳)۲CO) و یکی از لکه‌برها است. استون فرار، بی‌رنگ و به شدت آتش گیر است که توسط حییم وایزمن کشف شده است و مصرف بسیار زیادی در صنعت به عنوان حلال دارد. فروشگاه اینترنتی تجهیزات آزمایشگاهی و مواد شیمیایی آزمایشگاهی نرمال لابو معتبر ترین مرکز برای خرید مواد شیمیایی آزمایشگاهی می باشد شما می توانید برای خرید استون با هر مقدار با کارشناسان فروش نرمال لابو هماهنگ شوید. توجه داشته باشید در صورتی که شما برای خرید و یا انتخاب محصول مورد نظر خود نیاز به مشاوره و راهنمایی دارید تیم متخصص و حرفه ای نرمال لابو با سال ها سابقه درخشان خود آماده ارائه مشاوره به شما عزیزان می باشد تا شما بتوانید بهترین و با کیفیت ترین حلال را انتخاب کنید.
