اسید فسفریک

اسید فسفریک یک اسید معدنی با فرمول شیمیایی H۳PO۴ می‏باشد. همچنین به عنوان ارتو فسفریک اسید نیز شناخته می‏شود. نام آیوپاک آن در واقع تری هیدروکسید فسفر فسفریک اسید می‏باشد، اما خوشبختانه تقریبا هرگز به این نام استفاده نمی‏شود.. فسفریک اسید اسیدی معدنی، ضعیف، بی بو، بی رنگ، خورنده، غیر سمی و غیر فرار است که به اورتو فسفریک اسید نیز معروف است. اسید فسفریک خالص در دمای اتاق جامد است. این اسید به صورت محلول آبی ۸۵ درصد در بازار به فروش می رسد. پس از اسید سولفوریک بیشترین تولید و مصرف جهان را دارد. اسید فسفریک و فسفات ها در بیوشیمی از اهمیت بسیار بالایی برخوردار هستند و برای زندگی ضروری هستند. اسید فسفریک موجود در نوشابه ها باعث پوسیدگی دندان و سنگ کلیه می شود.
اسید فسفریک می‏تواند توسط دو فرایند مرطوب و حرارتی تشکیل شود. فرایند اولی شایع‏تر می‏باشد و یک فرم اسید فسفریک با خلوص کمتر تشکیل می‏گردد که برای مصارف صنعتی قابل قبول می‏باشد. برای کاربرد در صنایع غذایی و آرایشی، فرم‏های خالص تر توسط روش حرارتی به دست می‏آید. رایج‏ترین واکنش به کار برده شده برای فرایند مرطوب در زیر نشان داده شده است. محتوای P۲O۵ تولید شده از این روش ممکن است از ۲۵ تا ۷۰ درصد متنوع باشد.
Ca۵(PO۴)۳X + ۵H۲SO۴ + ۱۰H۲O ➙ ۳H۳PO۴ + ۵CaSO۴.۲H۲O + HX
که X در این واکنش می‏تواند یک هالوژن (فلور، کلر، بر) یا یک یون هیدروکسید باشد.
فرایند حرارتی تهیه‏ی اسید فسفریک شامل حل پنتا اکسید فسفر در اسید فسفریک رقیق می‏باشد. این فرایند یک فرم بسیار خالص از اسید فسفریک را تولید می‏کند که می تواند برای کاربردهای حساس‏تر استفاده شود.
ساختار
اتم فسفر در یک مولکول اسید فسفریک با ۴ اتم اکسیژن با یک پیوند دوگانه و سه پیوند یگانه‏ی دیگر به هم متصل شده‏اند. اتم های اکسیژن با پیوند یگانه به یک اتم هیدروژن متصل می‏گردند، بنابراین ظرفیت آن‏ها رضایت‏بخش می‏باشد. خواص همانطور که قبلا ذکر شد، اسید فسفریک بی‏آب خالص در شرایط نرمال یک جامد بلورین سفید می‏باشد. این اسید در دمای ۳۵/۴۲ درجه سانتی‏گراد ذوب شده و در دمای ۱۵۸ درجه سانتی‏گراد به جوش می‏آید.
چگالی
آن در حالت جامد ۰۳/۲ گرم بر میلی‏لیتر می‏باشد و رایج‏ترین فرم مورد استفاده‏ی آن محلول ۸۵ درصد می‏باشد که چگالی آن ۶۸۵/۱ گرم بر میلی‏لیتر می‏باشد.
اسید فسفریک یک اسید معدنی بوده که می تواند تشکیل زنجیره هایی از مولکول های خودش را بدهد. این واکنش به طور معمول در دمای بالا اتفاق می افتد. با از دست دادن مولکول های آب، تشکیل کلاس هایی از اسید فسفریک را می دهد که به عنوان پیرو فسفریک اسید و متا فسفریک اسید شناخته می شود. فرمول عمومی این ترکیبات به ترتیب H(HPO۳)Noh و (n(HPO۳ می باشد که n= ۳،۴،۵....
متافسفریک اسید یک ماده‏ی شیشه‏ای جامد بوده و کم آب‏ترین فرم اسید فسفریک قابل دسترس توسط حرارت‏دهی می‏باشد. این اسید اغلب به عنوان یک عامل نم‏زدا استفاده می‏شود، چون بسیار جاذب رطوبت می‏باشد (آب را جذب می‏کند). تنها یک خشک‏کن بسیار قوی، اسید متافسفریک را به پنتا اکسید فسفر تغییر می‏دهد.
کاربرد اسید فسفریک
صنایع غذایی :
فسفریک خوراکی ماده ای مهم در تولید مواد خوراکی می باشد که بصورت گسترده ای به عنوان طعم دهنده در تولید نوشابه های گازدار بکار گرفته می شود. این ماده به دلیل در دسترس بودن و همچنین قیمت ارزان تر نسبت به دیگر طعم دهنده ها دارای اهمیت فراوانی در صنعت خوراکی دارد. این ماده ضرر اصی برای بدن نداشته و گفته می شود که به دلیل داشتن عنصر فسفر اهمیت فراوانی برای ساخت و ساز بدن موجودات دارد.
کشاورزی :
فسفر از جمله عناصر حیاتی مورد نیاز گیاهان است که تقریبا در تمامی فرایندهای گیاه حضور دارد. این عنصر انرژی مورد نیاز جهت انجام واکنش هایی که در سلول ها اتفاق می افتد را تامین می کند، از این رو خاک هایی که با فسفر غنی شده باشند موجب رشد هر چه بهتر گیاهان می شوند. اسید فسفریک به علت داشتن عنصر فسفر گزینه مناسبی برای تولید کودهای کشاورزی می باشد.
صنایع شوینده :
آب در فرایند شست شو همیشه در کنار مواد شوینده حضور دارد، وجود املاح متعددی از جمله گچ، آهک، ترکیبات آلی و .... در آب موجب بروز سختی در آن شده و پس از ترکیب شدن با انواع شوینده ها رسوبات غیر قابل حلی را تشکیل می دهند و در نهایت سبب ایجاد لکه بر روی لباس در حین شست و شو می شوند. با توجه به میزان متفاوت این ناخالصی ها در ترکیبات شوینده ها از اسید فسفریک جهت نرم کردن آب استفاده می شود، که از تشکیل رسوبات جلوگیری می کند و تا دیگر شاهد بروز لکه های غیر معمول بر روی لباس ها نباشیم.
رفع زنگ زدگی :
در صورت اکسید شدن ابزار فولادی می توان از اسید فسفریک جهت از بین بردن زنگ آهن استفاده کرد و آهن را به فسفات های محلول در آب استفاده کرد. پس از رفع این معضل فسفات آهن تولید شده به ترکیب آهن سیاه تبدیل می شود که خود آن می تواند عاملی برای جلوگیری از خوردگی باشد.

لازم است به کلیه افرادی که به نوعی در تولید، جابجایی ، نگهداری و … اسید سولفوریک دخالت دارند آموزش‌هایی در زمینه رعایت نکات ایمنی و کمک‌های اولیه داده شود.
۱) خطرات
اسید فسفریک یک اسید معدنی است که خاصیت خورندگی کمی دارد. این اسید، اشتعال پذیر نیست اما در صورتی که با فلزات واکنش دهد، گاز هیدروژن آزاد می کند که می تواند آتش بگیرد. افرادی که با این اسید در تماس هستند باید در حین کار از لباس مخصوص کار، عینک، ماسک و دستکش استفاده کنند. فراموش نکنید هرگز نباید بقایای اسید فسفریک را در فاضلاب و مجرای انتقال آب بریزید. ممکن است اسید به آب های زیرزمینی وارد شود و آن ها را آلوده کند.
۲) حمل و نقل و جا به جایی
حمل و نقل مخازن و بشکه های حاوی اسید فسفریک باید با رعایت تمام جوانب ایمنی انجام شود. سعی کنید بشکه ها را حتماً با محافظ ببندید. از وسایل نقلیه نظیر لیفتراک ها بدون محافظ و یا اپراتور بی تجربه برای حمل بشکه حاوی این اسید در انبار استفاده نکنید. افرادی که در انبار مواد شیمیایی خورنده کار می کنند باید از هر نظر آموزش های لازم را دیده باشند. بهترین بسته بندی برای ذخیره اسید فسفریک، بشکه ها یا مخازنی هستند که اطلاعات ایمنی اسید فسفریک توسط یک برچسب بر روی آن ها درج شده است.
۳) انبار داری
انبار نگهداری بشکه های اسید فسفریک باید خشک و خنک و مجهز به سیستم تهویه مطبوع باشد. مخازن باید به دور از منابع تولید حرارت، جرقه یا تابش مستقیم نور خورشید قرار داده شوند. ترجیحاً این اسید را در مجارت مواد شیمیایی که با آن وارد واکنش می شود انبار نکنید.
۴) کمک های اولیه
تماس اسید فسفریک با پوست یا چشم ها منجر به تحریک، قرمزی و سوزش می شود. اگر فردی در این موقعیت قرار گرفت، سریعاً محل تماس را با آب بشویید و در صورتی که التهاب پوستی یا چشم زیاد شد، فوراً به مرکز درمانی مراجعه کنید. قرار گرفتن در معرض بخارات این اسید معدنی می تواند دستگاه تنفس را تحریک کند. در صورت بروز هر گونه علائم حاد در فرد مصدوم، او را به پزشک برسانید.

مواد شیمیایی که در انواع آزمایشگاه های علمی به صورت گسترده مورد استفاده قرار می گیرد به عنوان یکی از اصلی ترین عناصری محسوب می شود که توسط پژوهشگران استفاده می گردد. یکی از بزرگترین دسته های مواد شیمیایی، انواع اسیدها ست که در این میان اسید فسفریک از اهمیت بالایی برخوردار است. خرید اسید فسفریک نیاز به آگاهی و اطلاعات لازم دارد. شما عزیزان می توانید برای خرید اسید فسفریک به سایت نرمال لابو مراجعه کنید تا از خدمات عالی این فروشگاه اینترنتی بهره مند گردید.