برای موفقیت در زندگی ابتدا باید علایق و استعدادهای خود را شناسایی نماییم تا قادر باشیم با توجه به آن ها مسیرمان را تعیین کنیم. ما هر روز در زندگی مان با انتخاب های فراوانی رو به رو می گردیم که باید برای شان تصمیم گیری نماییم. علایق و توانایی ها فاکتورهایی هستند که در زمان تصمیم گیری به کمک ما می آیند. به عنوان مثال در هنگام انتخاب رشته تحصیلی باید توجه نماییم که به کدام درس ها اشتیاق بیشتری نشان می دهیم یا در کدام موضوعات تواناتریم. در این زمان اقدام مهم دیگری که باید صورت پذیرد، آشنایی با رشته های گوناگون است. نرمال لابو به عنوان یکی از مهم ترین فروشگاه ها در زمینه تجهیزات و مواد شیمیایی آزمایشگاهی، قصد دارد تا در این مقاله شما را با رشته مهندسی شیمی آشنا سازد و به این پرسش که مهندسی شیمی چیست، پاسخ دهد. یک آشنایی جامع و کامل که شامل معرفی رشته ی مهندسی شیمی، تاریخچه رشته مهندسی شیمی، تحصیل در رشته مهندسی شیمی، دروس رشته مهندسی شیمی، دانشگاه های ارائه دهنده رشته مهندسی شیمی و در نهایت بازار کار رشته مهندسی شیمی می باشد. تمامی این موارد از موضوعات مهمی هستند که باید پیش از انتخاب رشته مهندسی شیمی مورد توجه قرار بگیرند. اهمیت معرفی رشته مهندسی شیمی در آن است که اشخاص بتوانند به کمک آشنایی نسبی با این رشته تحصیلی و شناختی که از خویش دارند، دست به انتخاب شایسته ای بزنند. این آشنایی با پاسخ به این پرسش که مهندسی شیمی چیست به دست خواهد آمد. همچنین بیان تاریخچه رشته مهندسی شیمی ما را متوجه می سازد که این رشته چه فراز و نشیب هایی را در طول حیاتش به خود دیده است. برای این که از علاقه خود به این رشته مطمئن گردید به معرفی دروس رشته مهندسی شیمی نیز می پردازیم. یکی از مزایای این معرفی، روشن کردن مسیر پیش رو برای کسانی است که قصد تحصیل در رشته مهندسی شیمی را دارند. در نهایت این افراد باید بدانند دانشگاه های ارائه دهنده رشته مهندسی شیمی کدامند. در این صورت می توانند تصمیم بگیرند که در کدام دانشگاه قصد تحصیل در رشته مهندسی شیمی را دارند. و در آخر هدف نهایی تمامی افراد یافتن شغلی مناسب با توجه به زمینه تحصیلی شان می باشد.
پس ما بازار کار رشته مهندسی شیمی را نیز در این نوشتار لحاظ نمودیم تا مقاله معرفی رشته ی مهندسی شیمی از هرجهت جامع و کامل باشد و بتواند برای شما عزیزان مفید واقع گردد. با نرمال لابو همراه باشید. در پاسخ به این پرسش که مهندسی شیمی چیست می توان گفت مهندسی شیمی به معنای فن به کارگیری علوم پایه یعنی ریاضی، فیزیک، شیمی و زیست‌شناسی، برای پیاده سازی فرایندهای شیمیایی و فیزیکی در واحد صنعتی است. شاخه ای از علوم مهندسی است که با طراحی، ساخت و بهره برداری از فرایندها و کارخانجات مرتبط با صنایع شیمیایی درگیر است. منظور از صنایع شیمیایی آن دسته از صنایع هستند که در آن ها تغییری شیمیایی، فیزیکی یا بیولوژیک مواد خام را به محصولات با ارزش صنعتی تبدیل می کنند. حیطه اصلی مطالعات یک مهندس شیمی بر سه بخش اختلاط، مهندسی واکنش و جدا سازی دارد. بر این مبنا کارخانجات بسیاری از قبیل واحدهای یک پالایشگاه، پتروشیمی، صنایع چوب و کاغذ، صنایع غذایی، صنایع داروئی و تجهیزات پزشکی، صنایع سلولزی، صنایع پلیمر، صنایع شیمیایی معدنی و بسیاری دیگر از صنایع به طور مستقیم از کاربردهای علم مهندسی شیمی بهره می برند. به این بخش از مهندسی شیمی که با فرایندهای صنعتی شیمیایی در مقیاس بزرگ ارتباط دارد، در اصطلاح مهندسی فرایند گفته می شود. فرایندهای مجزایی که توسط یک مهندس شیمی به کار گرفته می شوند مانند تقطیر، استخراج و غیره، عملیات واحد نام داشته و شامل عملیات انتقال جرم، انتقال حرارت و انتقال اندازه حرکت هستند. این فرایندها برای سنتز شیمیایی یا جداسازی شیمیایی با هم ترکیب می شوند. سه قانون فیزیکی اساسی در معرفی رشته ی مهندسی شیمی، اصل بقای جرم، اصل بقای انرژی و اصل بقای اندازه حرکت هستند. انتقال ماده و انرژی در یک فرایند با استفاده از موازنه ی جرم و انرژی برای کل واحد، عملیات واحد یا بخشی از آن ارزیابی می شود. مهندسین شیمی اصول ترمودینامیک، سینتیک واکنش و پدیده‌های انتقال را به کار می گیرند. در معرفی رشته ی مهندسی شیمی می توان گفت مهندسی شیمی نوین گستره ای فراتر از مهندسی فرایند را در بر می گیرد.
در حقیقت هدف اصلی مهندسی شیمی استفاده از دانش فیزیک و ریاضیات در خلق مواد و محصولات بهتر برای دنیای امروز است. امروزه مهندسین شیمی علاوه بر فرایندهای تولید مواد اولیه پایه، بلکه در توسعه و تولید محصولات با ارزش و متنوع شرکت دارند. این محصولات شامل مواد ویژه و کارآمد برای صنایعی همچون تجهیزات پایه پالایشگاهی، هوافضا، خودروسازی، پزشکی، صنایع الکترونیک، کاربردهای محیط زیست و صنایع نظامی است. به عنوان مثال هایی از این محصولات می توان به الیاف، منسوجات و چسب‌های بسیار قوی، مواد زیست سازگار و داروهای جدید اشاره کرد. امروزه دروس رشته مهندسی شیمی ارتباطی تنگاتنگ با علوم زیست شناسی، مهندسی پزشکی و اغلب شاخه های مهندسی دارد. اگر بخواهیم شما را با شخصیت مهندس شیمی آشنا کنیم باید بدانید که این افراد یافته های شیمیدان ها را به صورت عملی و کاربردی در می آورند و در صنعت های مختلف استفاده می کنند. در واقع مهندسی شیمی فرایندی است که علم شیمی را به کار می گیرد. اگر بخواهیم کلی صحبت کنیم می توانیم در پاسخ به مهندسی شیمی چیست، بگوییم که مهندسی شیمی گستره کار بسیار وسیعی دارد و شامل حوزه های بسیار متفاوتی می شود که این تنوع در تحصیل در رشته مهندسی شیمی به همین علت است. مهندس شیمی مسئولیت های متفاوتی از جمله مهندسی فرآیند تا مدیریت کارخانه را می تواند داشته باشد. مهندسین شیمی با توجه به گرایششان وظایف خاصی را برعهده دارند. گاهی در یک فرآیند خاص مانند اکسیداسیون که به معنی سوزاندن برخی مواد شیمیایی برای تولید مواد شیمیایی دیگر است ، گاهی در حوزه مواد نانو یعنی موادی در اندازه های بسیار کوچک در حد نانو که دارای ویژگی های جدید و خاصی هستند و یا گاهی در طراحی فرآیند تولید مواد غیرآلی مانند سیمان، اهک و غیره باید فعالیت کنند. از جمله کارهایی که مهندس شیمی باید انجام دهد طراحی و اجرای فرایندهای شیمیایی برای تبدیل مواد اولیه به مواد مورد نظر می باشد. مثلا در پالایشگاه مهندس شیمی باید وضعیت را بررسی کند و یک فرایند بسیار مناسب برای تبدیل مواد خام نفتی به محصولات با ارزش پتروشیمی طرح کند.
این افراد در تمام گرایش ها باید در ریاضی و شیمی و فیزیک قوی باشند و دقت بالا، توانایی تحلیل اطلاعات، حل مساله و مهارت مدیریتی برای مدیریت پروژه ها، افراد و بودجه ها را نیز داشته باشند. ساعت کاری آن ها غالبا ساعت اداری است و اگر پروژه ای باشد طبق قرار داد خواهد بود. بازار کار رشته مهندسی شیمی هم معمولا در آزمایشگاه، دفتر کار یا بخش های مختلف کارخانه یا پالایشگاه ها است. در اینجای مقاله ی معرفی رشته ی مهندسی شیمی لازم است با وظایف مهندس شیمی آشنا گردیم. این افراد غالبا در بخش تحقیق و توسعه و یا در بخش تولید مشغول به کار می شود. اگر مهندس شیمی در بخش تحقیق و توسعه کار کند، وظیفه دارد که آزمایش راه های جدید توسعه محصولات در آزمایشگاه را انجام دهد. از مدل های کامپیوتری برای رسیدن به روش های تولید ایمن تر و مقرون به صرفه تر استفاده کند. برای چگونگی انتقال نمونه های آزمایشگاهی به محیط واقعی کار برنامه ریزی کند. و روش های ایمن و دوستدار محیط زیست برای از بین بردن مواد زائد را توسعه و گسترش دهد. اگر مهندس شیمی در بخش تولید کار کند وظیفه دارد با تکنسین های کارخانه برای ایجاد تجهیزات لازم و ابزارهای کنترل فرآیند تولیدهمکاری کند. فرآیندهای فیزیکی و شیمیایی فرآیند تولید را نظارت و بررسی کنند. سیستم ها و دستگاه ها مورد نیاز در فرآیند تولید را طراحی کنند. و همکاری نزدیک با مدیران بخش های کنترل کیفیت و ایمنی و سلامت به منظور بهینه سازی فرآیند تولید از نظر اقتصادی، کیفیت محصولات، ایمنی داشته باشد. بنابراین تعریف مهندسی شیمی چیست با توجه به گرایش های مختلف، می تواند کمی متفاوت باشد. مهارت و توانمندی های مورد نیاز مهندس شیمی شامل توانایی در دروس رشته مهندسی شیمی یعنی توانایی در ریاضیات، فیزیک و شیمی، مهارت در تحلیل و حل مساله، توانایی برنامه ریزی، سازماندهی و تصمیم گیری، توانایی مدیریت پروژه ها، افراد و بودجه ها، مهارت خوب ارتباطی و توانایی کار تیمی می باشد. به علت نداشتن اطلاعات کافی مسئولان شرکت ها، کارخانجات و حتی پالایشگاه ها از این که مهندسی شیمی چیست هنوز هم از سایر مهندسان مثل مهندس مکانیک برای پست های مربوط به مهندس شیمی استفاده می شود.
اما باز هم از فارغ التحصیلان رشته مهندسی شیمی در مقاطع کارشناسی، کارشناسی ارشد و دکتری در خیلی از مشاغل مهم استفاده می شود که داشتن تجربه کاری برای برخی مشاغل این حوزه مانند کار در پالایشگاه ها ضروری است. مهندسی شیمی یکی از رشته های جدیدا پدیدار شده است که تلفیقی از رشته های مختلف و در واقع یک رشته بین رشته ای تلقی می شود. این رشته در ابتدا الهام گرفته و جدا شده از رشته مهندسی مکانیک بوده است و از همین رو بیشتر دروس رشته مهندسی شیمی در مقطع کارشناسی، با گرایش سیالات رشته مکانیک تشابه دارند. با این حال برخی دروس رشته مهندسی شیمی کاملا تخصصی و منحصر به فرد برای این رشته تعریف شده اند که در ادامه به آن‌ها پرداخته خواهد شد. گفتنی است که هرچند هنوز در میان حتی تحصیل کردگان دانشگاهی، این که مهندسی شیمی چیست به خوبی پاسخ داده نشده، اما با این وجود روز به روز بر وسعت و تنوع گرایشات مقاطع تحصیلی بالاتر آن افزوده می شود. مهندسی شیمی در ابتدا با تمرکز بر صنعت و اقتصاد پدیدار شد. سپس با گسترش علوم و فناوری و نیاز به رشته ای که پوشش دهنده چندین رشته به صورت همزمان باشد، بسط و گسترش یافت تا بتواند نیاز صنایع و کسب و کارها را در جایی که به صورت همزمان به چند متخصص مهندس مکانیک، شیمیست حتی مدیر و اقتصاد دان نیاز است، پاسخ دهد. این را می توان تاریخچه رشته مهندسی شیمی به شکلی مختصر در نظر گرفت. همچون سایر رشته های مهندسی، رشته مهندسی شیمی نیازمند ذهنی خلاق و فعال برای طراحی، محاسبات و پیاده سازی عملیات پیچیده صنعتی است. بر خلاف رشته های آزمایشگاه محوری مانند گرایش های مختلف رشته شیمی، این رشته به خصوص در مقطع لیسانس و گاها بالاتر نیازی به آزمایشگاه نداشته و تنها در مقطع کارشناسی تعدادی دروس آزمایشگاهی مشترک و محدود جهت آشنایی برگزار می شود.
با این حال برخی گرایش ها مانند گرایش کاتالیست، ترموسینتیک، داروسازی، بیوتکنولوژی و از این قبیل، معمولا برای انجام پایان نامه نیازمند کار آزمایشگاهی هستند که در آن صورت باید درباره ی مواد شیمیایی از قبیل بافر اسیدی، بافر بازی، حلال آلی و موادی از این دست آشنایی کسب کنند. سایر گرایش های مقطع تحصیلی ارشد و دکتری ممکن است هیچ گاه سر و کاری با آزمایشگاه نداشته باشند و در عوض مشغول برنامه نویسی و شبیه سازی کامپیوتری شوند. در میان معمول ترین گرایش های این رشته می توان از گرایش های شبیه سازی، کنترل، بهینه سازی، برخی گرایش های جداسازی، پدیده های انتقال و حتی ترمودینامیک نام برد. با توجه به مطالب گفته شده در زمینه معرفی رشته ی مهندسی شیمی، مشخص است که افرادی صاحب ذوق و علاقه مند به فعالیت در حوزه های مواد شیمیایی، نفت و گاز، پلیمر، صنایع غذایی، طراحی و ساخت کاتالیست های پرمصرف صنعت، صنایع آبکاری، حفاظت خوردگی، استخراج فلزات با ارزش و بازیافت انواع فلزات گران بها و کمیاب و موارد متعدد از این قبیل می توانند به مهندسی شیمی ورود پیدا کنند و بعد از کسب دانش و مهارت لازم، در یکی از زمینه هایی که مورد اشاره قرار گرفت و بازارکار رشته مهندسی شیمی به حساب می آیند، مشغول شوند. امیدواریم تا به اینجای مقاله ی معرفی رشته ی مهندسی شیمی، توانسته باشیم تا حد مناسبی به این که مهندسی شیمی چیست پاسخ دهیم. اما کار هنوز به اتمام نرسیده است، چرا که مطالب زیادی مانده که باید در مورد این رشته بدانید تا بتوانید بهترین تصمیم ممکن را برای آینده خود اتخاذ نمایید. در حقیقت معرفی رشته ی مهندسی شیمی هنوز کامل نگشته و نکات بسیاری باقی مانده که باید در موردشان سخن به میان آوریم. با نرمال لابو در ادامه این نوشتار همراه باشید.
زمانی که به معرفی یک موضوع می پردازیم، آشنایی با تاریخچه آن می تواند بسیار جالب توجه باشد. این که چگونه همه چیز آغاز گشت، چه مسیری طی شد تا شکل امروزی یک پدیده به دست آید و تغییراتی که از آغاز تا کنون رخ داده است. آشنایی با تاریخچه رشته مهندسی شیمی نیز خالی از لطف نمی باشد. اولین دروس رشته مهندسی شیمی نخستین بار توسط پروفسور نورتون در سال هزار و هشتصد و هشتاد و یک در دانشگاه ام آی تی و در دانشکده مکانیک تدریس شد. نورتون شیمی صنعتی تدریس می کرد. در آن زمان صنایع شیمیایی رو به توسعه گذاشته بودند و لازم بود ساخت و بهره برداری از فرایندهای شیمیایی توسط افراد متخصص صورت گیرد ولی اشخاص اطلاعی از این که مهندسی شیمی چیست نداشتند. بنابراین بازار کار رشته مهندسی شیمی معنا نداشت. در آن زمان طراحی و نظارت بر ساخت فرایندهای شیمیایی و صنایع شیمیایی به دو شکل صورت می گرفت. به وسیله شیمی دان هایی که از تئوری های شیمیایی و علوم آزمایشگاهی آگاهی داشته ولی اطلاعات فنی و تجارب کافی از طراحی صنعتی نداشتند. به وسیله مهندسان مکانیکی که تجربه طراحی صنعتی داشتند ولی اطلاعات کافی از فرایندهای شیمیایی نداشتند. این موضوع باعث شد که تا مدتی برای طراحی واحدهای شیمیایی از شیمیدانان و مهندسان مکانیک به صورت مشترک استفاده شود. اما برای هماهنگ کردن کار این دو گروه، به افرادی نیاز بود که هم از فرایندهای شیمیایی و هم از طراحی صنعتی مطلع باشند و هم تجربه های آزمایشگاهی لازم را داشته باشند. از این رو رشته ای جدید در دانشگاه ها با نام شیمی صنعتی یا صنایع شیمیایی به وجود آمد. با توسعه تدریجی صنایع شیمیایی، نیاز به چنین متخصصانی که هم در زمینه طراحی صنعتی و هم در زمینه فرایندهای شیمیایی تخصص داشتند، بیشتر احساس شد. به این ترتیب دوره هایی با نام مهندسی شیمی مدرن در دانشگاه ها پایه گذاری شدند. حقیقتا می توانیم بگوییم دانشگاه های ارائه دهنده رشته مهندسی شیمی درآن زمان وجود نداشتند.
توسعه صنایع شیمیایی باعث شد که دانشگاه ها اقدام به تاسیس دانشکده مهندسی شیمی به صورت مجزا کرده و آن را جدا از رشته های شیمی و مکانیک تدریس کنند. تاریخچه رشته مهندسی شیمی در ایران نیز به این صورت است که دانشکده مهندسی شیمی دانشگاه علم و صنعت ایران با فارغ التحصیل نمودن اولین دانش آموخته خود در سال هزار و سیصد و چهارده به عنوان اولین دانشکده مهندسی شیمی در ایران پا به عرصه فعالیت گذارد. دانشگاه علم و صنعت ایران که در سال های آغازین خود به عنوان مدرسه صنعتی ایران و آلمان شناخته می شد پس از جنگ جهانی اول به عنوان غرامت جنگی به ایران واگذار شده بود، در هر کدام از رشته های مهندسی شیمی، برق و ماشین حدود بیست دانشجو می پذیرفت. دانش آموختگان مدرسه صنعتی ایران پس از یک دوره دو ساله تحصیل در رشته مهندسی شیمی، مهندس شیمی نامیده می شدند. در سال هزار و سیصد و سیزده دانشگاه تهران تاسیس شد و رشته مهندسی شیمی یکی از رشته های ارائه شده در دانشکده فنی بود. در سال هزار و سیصد و شانزده دانشگاه صنعتی امیرکبیر یا همان پلی تکنیک تهران، تاسیس شد و در رشته مهندسی شیمی و برای یک دوره چهار ساله به پذیرش دانشجو اقدام کرد. اما دروس رشته مهندسی شیمی آن زمان دانشگاه تهران و پلی تکنیک هنوز با دروس رشته مهندسی شیمی واقعی تفاوت بسیار داشت. درس‌هایی مانند انتقال حرارت، انتقال جرم و طراحی رآکتور در سرفصل دروس گنجانده نشده بودند و از تنها درس های ویژه مهندسی شیمی تقطیر، جذب و ترمودینامیک را می توان نام برد. با این حال می توان آن را یکی از دانشگاه های ارائه دهنده رشته مهندسی شیمی در آن زمان به حساب آورد. پس از این دو دانشگاه، دانشگاه شیراز و پس از آن در سال هزار و سیصد و چهل و پنج دانشگاه صنعتی شریف یا همان صنعتی آریا مهر سابق، این رشته را راه اندازی کردند که برنامه درسی آن ها تفاوت چندانی با دروس رشته مهندسی شیمی که امروزه ارائه می شود، نداشت. در سال های بعد دوره کارشناسی ارشد و در برخی دانشگاه ها دوره دکتری مهندسی شیمی نیز راه اندازی شد. در حقیقت تاریخچه رشته مهندسی شیمی در ایران با روندی آرام در حال شکل گرفتن بود.
دانشگاه صنعتی سیرجان در سال هزار و سیصد و هشتاد و هشت با پذیرش اولین دوره دانشجویان دوره کارشناسی به معرفی رشته ی مهندسی شیمی پرداخت. هم اکنون بخش مهندسی شیمی دانشگاه صنعتی سیرجان دارای پنج عضو هیأت علمی، دو دانشجوی دکتری بورسیه و دویست و پنجاه دانشجوی در مقطع کارشناسی می باشد. این بخش مجهز به آزمایشگاه های شیمی آلی، شیمی فیزیک، شیمی تجزیه، شیمی عمومی، عملیات واحد، مکانیک سیالات، انتقال حرارت و کنترل فرایندها می باشد و دروس رشته ی مهندسی شیمی که در این دانشگاه تدریس می گردد کاملا مطابق با نیازهای روز است. لازم به یادآوری است که در طی این سالیان دانشکده نفت آبادان نیز با افت و خیزهای زیاد فعالیت در زمینه ی معرفی رشته ی مهندسی شیمی را آغاز نمود و در برخی از سال های فعالیت خود، در رشته مهندسی شیمی نیز دانشجو پذیرفت. تعداد دانش آموختگان مهندسی شیمی در ایران تا سال هزار و سیصد و هفتاد حدود هشت هزار نفر برآورد می شود. تعداد پذیرفته شدگان در دانشگاه های ارائه دهنده رشته مهندسی شیمی در سال هزار و سیصد و هفتاد و یک و هزار و سیصد و هفتاد و دو، در حدود هزار نفر و از آن به بعد نیز تقریبا در هر سال همین حدود بوده است. در سال های اخیر تحصیل در رشته مهندسی شیمی در ایران متاسفانه تحول چندانی نداشته است و اگر در این زمینه تحولی صورت نگیرد، آینده و بازار کار رشته مهندسی شیمی به ویژه با توجه به تعداد دانشجویانی که در سال پذیرفته می شوند و کمبود پروژه های پژوهشی برای دوره دکتری و کارشناسی ارشد، مبهم خواهد بود. همانطور که پیشتر نیز گفتیم به تدریج که صنایع شیمیایی پیشرفت کردند، نیاز به متخصصانی که به هر دو حوزه تسلط داشته باشند بیشتر شده و مطالعه دروسی که بتواند نیاز صنایع شیمیایی را برآورده کند در دستور کار استادان دانشگاه ها قرار گرفت و دوره هایی با نام مهندسی شیمی مدرن تاسیس شد. توسعه روز به روز صنایع شیمیایی و احساس نیاز مبرم به مهندسان شیمی دانشگاه ها را بر آن داشت تا اقدام به معرفی رشته ی مهندسی شیمی و تاسیس دانشکده های مهندسی شیمی مستقل از دانشکده های مکانیک کنند.
برای مثال پیشرفت صنایع شیمیایی در امریکا به حدی بود که در سال هزار و نهصد و ده تولید مواد شیمیایی در این کشور بیشتر از مجموع تولیدات مواد شیمیایی در آلمان و انگلیس شد که این پیشرفت سریع را مدیون توجه حاضر محافل علمی امریکا به معرفی رشته ی مهندسی شیمی می دانند. در ایران نیز افرادی علاقه مند بودند که بدانند مهندسی شیمی چیست. بنابراین در این میان در ایران نیز اولین بخش مهندسی شیمی در سال هزار و سیصد و بیست و پنج در دانشکده فنی دانشگاه تهران شروع به کار کرد. امروزه دامنه بازار کار رشته مهندسی شیمی بسیار وسعت یافته است. شاخه هایی در بیوتکنولوژی که هم اکنون در دنیا به عنوان یک فناوری برتر مطرح شده است مثل کاربرد آنزیم ها در بهبود فرایند و غیره، مهندسی پزشکی در مهندسی شیمی، تصفیه پساب ها، کنترل فرایندها و غیره از زیر شاخه های تحصیل در رشته مهندسی شیمی محسوب می شوند. گسترش و پیشرفت این قبیل شاخه ها نشان دهنده آن است که مهندسی شیمی دیگر نه تنها تخصصی در شیمی و مکانیک نیست بلکه دامنه اش بسیار فراتر از این رشته ها می باشد. بررسی تاریخچه رشته مهندسی شیمی در دانشگاه تهران نیز خالی از لطف نمی باشد. در سال هزار و سیصد و هفده، ساختمان دانشکده فنی بر اساس طرح مهندس سیرو و زیر نظر مرحوم دکتر محمود حسابی با ظرفیت پذیرش حداقل دویست دانشجو در غرب محوطه دانشگاه تهران آغاز شد و در مهر ماه سال هزار و سیصد و بیست دانشکده فنی به محل جدید یعنی پردیس مرکزی کنونی، منتقل گردید. دانشکده فنی در بدو تاسیس دارای رشته های راه و ساختمان، مکانیک، معدن و برق بود. اگرچه رشته مهندسی شیمی صنعتی، طبق اساسنامه دانشکده فنی، یکی از رشته های پنج گانه اولیه آن بود، اما این رشته سال ها بعد در دانشکده فنی تأسیس شد و نخستین گروه هشت نفره دانشجویان آن در سال هزار و سیصد و بیست و پنج تا هزار و سیصد و بیست و شش از دانشکده فنی فارغ التحصیل شدند. در آن زمان افراد به خوبی متوجه این که مهندسی شیمی چیست، نبودند.
رشته تصفیه نفت نیز بعد از آن به رشته های موجود دانشکده فنی افزوده شد و اولین گروه دانشجویان آن که هفت نفر بودند، در سال تحصیلی هزار و سیصد و سی و چهار و هزار و سیصد و سی و پنج از دانشکده فنی فارغ التحصیل شدند. رشته استخراج نفت نیز در سال هزار و سیصد و سی و پنج و هزار و سیصد و سی و شش و رشته زمین شناسی در سال هزار و سیصد و سی و نه و هزار و سیصد و چهل، نخستین فارغ التحصیلان خود را تحویل داد. البته بعدها رشته های تصفیه نفت، استخراج نفت و زمین شناسی حذف شد. در تاریخچه رشته مهندسی شیمی دانشگاه تهران میبینیم که این رشته ابتدا به عنوان دپارتمان یا همان گروه مهندسی شیمی در زیر مجموعه دانشکده فنی در پردیس مرکزی تأسیس گردید و با هدف تربیت کارشناسان صنعت نفت، صنایع شیمیایی و صنایع غذایی به فعالیت خود ادامه داد. تا قبل از انقلاب فرهنگی دانشجویان دانشکده فنی با گذراندن یک دوره پنج ساله، به عنوان کارشناس ارشد مهندسی شیمی فارغ التحصیل می شدند. بعد از انقلاب فرهنگی معرفی رشته ی مهندسی شیمی به یک دوره چهارساله کارشناسی تغییر یافت و مقطع کارشناسی ارشد به عنوان یک مقطع ناپیوسته با انجام آزمون کارشناسی ارشد ایجاد گردید. در سال هزار و سیصد و هفتاد و دو اولین مقطع دکترای مهندسی شیمی در دانشکده فنی ایجاد گردید. گروه مهندسی شیمی با تربیت متخصصان ممتاز، به خصوص در صنعت نفت، خدمات شایانی به کشور در معرفی رشته ی مهندسی شیمی انجام داده و موفق شده است انستیتو مهندسی نفت را برای تربیت نیروهای متخصص صنایع نفت و انجام پژوهش‌های لازم در این صنعت، در سال هزار و سیصد و هفتاد و نه با همکاری وزارت نفت راه اندازی نماید. هم چنین راه اندازی دانشکده فنی کاسپین در سال هزار و سیصد و هفتاد و پنج برای تربیت نیرو در زمینه صنایع سلولزی، از فعالیت‌های برجسته دیگر این گروه در زمینه بازار کار رشته مهندسی شیمی بوده است. این گروه همزمان با تغییر ساختار دانشکده فنی به پردیس در سال هزار و سیصد و هشتاد و چهار، به دانشکده مهندسی شیمی تغییر نام و ساختار یافت و به شکلی جدید به معرفی رشته ی مهندسی شیمی پرداخت. این دانشکده هم اکنون در ساختمان اصلی دانشکده فنی در دانشگاه تهران واقع است.
دانشکده مهندسی شیمی هم اکنون با بهره گیری از چهل و سه عضو هیات علمی تمام وقت عهده دار تربیت مهندسین جوان کشور در رشته مهندسی شیمی و گرایش های وابسته است. تعداد دانشجویان این دانشکده شامل پانصد و چهل و شش دانشجو در مقطع کارشناسی، چهارصد و بیست دانشجو در مقطع کارشناسی ارشد و صد و بیست دانشجو در مقطع دکتری است. مطالعه ی تاریخچه رشته مهندسی شیمی حاکی از آن است که در طول سال ها فعالیت این رشته، متخصصان بسیاری در صنایع شیمیایی معدنی، گاز، نفت، صنایع غذایی و پلیمر در این دانشکده تربیت شده اند. در این دانشکده سه رشته مهندسی شیمی، مهندسی پلیمر و مهندسی نفت در مقطع کارشناسی وجود دارد. در مقطع کارشناسی ارشد نیز رشته مهندسی شیمی با گرایش های طراحی فرایند، فراوری و انتقال گاز، بیوتکنولوژی، داروسازی و محیط زیست، مهندسی پلیمر با گرایش فرآورش و مهندسی نفت با گرایش های بهره برداری، حفاری و مخازن هیدروکربوری به طور جداگانه با انجام آزمون کارشناسی ارشد دانشجو می پذیرد. این دانشکده ده درصد از دانشجویان ممتاز مقطع کارشناسی خود را بدون آزمون در کارشناسی ارشد مورد پذیرش قرار می دهد. گرایش ها و تخصص های مقطع دکترای این دانشکده عبارت از مهندسی شیمی، نانوفناوری، بیوتکنولوژی، مهندسی پلیمر و مهندسی نفت می باشد. این دانشکده به لحاظ سرآمد بودن در فعالیت های علمی، آموزشی و پژوهشی و رعایت استانداردهای جهانی مرجع در آموزش، پژوهش و تحقیقات علمی مهندسی، بر اساس تصویب وزارت علوم، تحقیقات و فناوری، دارای قطب علمی فرآوری نفت و گاز می باشد. با مطالعه متن فوق علاوه بر آشنایی با تاریخچه رشته مهندسی شیمی، متوجه خواهید گشت که چه فراز و نشیب هایی پیش آمده تا تحصیل در رشته مهندسی شیمی به شکلی که امروزه مرسوم است، امکان پذیر گردد. درست است که در ابتدا کسی نمی دانست مهندسی شیمی چیست و افراد از اهمیت این رشته آگاه نبودند اما در زمان حاضر دانشگاه های ارائه دهنده رشته مهندسی شیمی فراوانند و افراد علاقه مند می توانند با کمی تلاش، مشغول به تحصیل در رشته مهندسی شیمی گردند.
یکی دیگر از رشته های پر تقاضا در میان داوطلبان گروه ریاضی، رشته مهندسی شیمی است. بنابراین از آن جایی که یک رشته پرطرفدار به حساب می آید، تلاش فراوان لازمه تحصیل در رشته مهندسی شیمی می باشد. این رشته اگرچه با نام شیمی همراه بوده ولی در واقع واحد های درسی ارتباط کمی با شیمی دارد. به بیان ساده مهندسی شیمی، فرآیند بکارگیری علم شیمی در صنایع و بخش های مختلف پزشکی و صنعتی است و فارغ التحصیلان این رشته هم اکنون در صنایع مختلفی مانند صنایع غذایی، شیمیایی، نفت و گاز و پتروشیمی بازار کار خوبی برای فعالیت دارند. مهندسی شیمی از کارشناسی تا دکتری در دانشگاه های کشور ارائه شده و داشتن شناخت نسبت به مباحث دروس ریاضی مانند حل معادله، محاسبات و غیره برای موفقیت در این رشته لازم است. چنانچه به کسب اطلاعات در مورد شرایط تحصیل و بازار کار رشته مهندسی شیمی علاقه مند هستید، در ادامه مطلب همراه ما باشید. ماهیت رشته مهندسی شیمی به کارگیری مفاهیم مربوط به علوم پایه مانند ریاضی، فیزیک، شیمی و زیست شناسی در فرآیند های شیمیایی و فیزیکی واحدهای صنعتی است. هم اکنون کارخانجات و شرکت های زیادی همچون پتروشیمی، صنایع چوب، صنایع کاغذ، صنایع غذایی، صنایع داروئی و تجهیزات پزشکی، صنایع پلیمری و غیره به طور مستقیم از مزایای علم مهندسی شیمی بهره مند می شوند. وظایف متخصصان رشته مهندسی شیمی شامل کنترل صحت عملکرد ابزارهای آزمایشگاه، انجام سری آزمایشات با هدف توسعه محصولات، کنترل بهداشت محیط کارخانه و کارگران، انجام آزمایش به منظور کنترل کیفیت محصول، بهینه سازی فرآیند تولید از طریق هم فکری و ارتباط با مدیران کنترل کیفیت و ایمنی، کمک به رفع مشکلات خطوط تولیدی صنایع غذایی، انجام آزمایش و کنترل کیفی صنایع غذایی و طراحی دستگاه های استریلیزه، پاستوریزه و منجمد کننده می باشد.
از جمله مهم ترین مهارت های مورد نیاز برای علاقه مندان تحصیل در رشته مهندسی شیمی می توان به موارد داشتن استعداد در دروس پایه مهندسی شیمی یعنی ریاضیات، فیزیک و شیمی، داشتن مهارت در تحلیل و حل مساله، توانایی برنامه ریزی، سازماندهی و تصمیم گیری، توانایی کار تیمی، توانایی مدیریت پروژه و افراد و داشتن مهارت های ارتباطی مناسب اشاره کرد. لازم به ذکر است که توانایی کار تیمی فقط لازمه ی تحصیل در رشته مهندسی شیمی نمی باشد. بلکه این مهارت در تمامی زمینه ها به کار می آید و حتی می توان گفت واجب و ضروری است. چرا که انجام اکثر فعالیت ها بدون وجود یک تیم متخصص امکان پذیر نمی باشد. بنابراین به یاد داشته باشید چه قصد تحصیل در رشته مهندسی شیمی را داشته باشید و چه بخواهید در رشته ی دیگری مشغول به تحصیل گردید، توانایی کار تیمی همواره به دردتان خواهد خورد. حال بیاید به بررسی تحصیل در رشته مهندسی شیمی در مقطع کارشناسی بپردازیم. پذیرش رشته مهندسی شیمی طبق دفترچه انتخاب رشته کنکور سراسری، در دانشگاه های دولتی روزانه، نوبت دوم یا همان شبانه، غیرانتفاعی و پردیس خودگردان صورت می گیرد. لازم به ذکر است پذیرش این رشته اخیرا در دستور کار دانشگاه آزاد نیز قرار گرفته و این دانشگاه با برگزاری آزمون ورودی مجزا اقدام به پذیرش دانشجو برای این رشته می کند. شاید بپرسید کدام دروس دوره دبیرستان در رشته مهندسی شیمی بیشتر کاربرد دارند. با توجه به اینکه برخی از مهم ترین گرایش های مهندسی شیمی مانند کنترل، شبیه سازی و جداسازی اغلب نیاز به محاسبات عددی و حتی برنامه نویسی دارند، لذا پیشنهاد می شود علاقه مندان به این موضوع دقت کامل داشته باشند و با شناخت تصمیم بگیرند. لازم به ذکر است که احتمال دارد در مواردی علاقه مندی به موضوعی خاص در دبیرستان محقق نشده باشد ولی در دوره دانشگاه این موضوع میسر شود. از این رو داشتن پایه ریاضیات نسبتا قوی برای هر علاقه مندی توصیه می شود. دروس شیمی دبیرستان و علی الخصوص موارد مرتبط با مباحث صنعتی مانند الکتروشیمی و آبکاری و شناخت مواد از اهمیت بعدی برخوردار هستند. ضمنا از آنجا که در برنامه درسی وزارت علوم دروس فیزیک یک و دو و سه در ترم های نخست دانشگاه ارائه می شوند، لذا شناخت و آگاهی کافی از دروس فیزیک دبیرستان که شامل مطالب مختلفی از حوزه های مکانیک حرکتی و الکتریسیته هستند نیز از اهمیت برخوردار است و به علاقه مندان توصیه می شود که پایه نسبتا متوسطی از موارد یاد شده داشته باشند تا ناخواسته دچار مشکل نشوند. تعدادی دروس معارف و اخلاق برای کلیه رشته های فنی و مهندسی به صورت مشترک برگزار می گردد، لذا از کلیه علاقه مندان به حضور در دانشگاه ها انتظار می رود نسبت به این دروس نیز مطالعاتی داشته باشند. همچنین ویژگی های شخصیتی زیر را برای مهندسان شیمی در نظر می گیرند و اگر این ویژگی‌ها را در خود می بینید یا علاقه مند به کسب این ویژگی ها هستید، رشته مهندسی شیمی برای شما مناسب است. مهارت های تحلیلی، برای این که مهندس شیمی باید دلیل عملکرد یا عدم عملکرد فعالیت ها را درک کند. خلاقیت از آن جایی به کار می آید که این افراد باید روش های بکارگیری اصول جدید مهندسی را بلد باشند و حتی تکنیک های ساخت و مواد جدیدی را خلق کنند. هوش و استعداد، از آنجایی که این افراد مفاهیم مختلفی از مهندسی شیمی را یاد می گیرند، باید بتوانند این مفاهیم را در حل مشکلات مختلف مهندسی نیز به کار بگیرند. مهارت ریاضی نیز که واضح است تا چه حد برای تحصیل در رشته مهندسی شیمی واجب می باشد. محاسبات پیشرفته ریاضی و دیفرانسیل به ویژه در مورد مباحث تحلیلی، از مهارت های اصلی مورد نیاز مهندسان شیمی است. مهارت حل مساله به ویژه در رابطه با کنترل پروژه و طراحی تجهیزات و فرآیندها، موضوعی جدا ناپذیر از این علم است و جویندگان آن نیز باید این مهارت را نیز بیاموزند. در انتها ذکر این نکته خالی از لطف نیست که سبک آموزش، مطالب آموزشی، کلاس آموزشی و در کل فضای آموزشی در دانشگاه های ارائه دهنده رشته مهندسی شیمی همچون سایر اماکن آموزشی نبوده و آن چه مهم است تلاش برای رسیدن به هدف است. در این بین طرح علایق، دغدغه ها و محدودیت ها می توانند به فرد قدرت تصمیم صحیح را بدهند، بنابراین انتظاری که از علاقه مندان به این حوزه می رود این است که در دام گذشته خویش در رابطه با پایه ضعیف و عدم علاقه سابق و مواردی از این قبیل، محصور نگردند. بلکه با شناخت، تحصیل در رشته مهندسی شیمی را انتخاب کنند. اخلاق مهندسی همواره مساله ای است که کمتر بدان پرداخته می شود و عامل بسیاری از خسارت های جبران ناپذیر است، لذا از کلیه علاقه مندان درخواست می شود به این موضوع فراتر از بعد آموزشی بنگرند. در ادامه معرفی رشته ی مهندسی شیمی به گرایش های گوناگون رشته مهندسی شیمی پرداخته ایم و هر یک از آن ها را به صورت مختصر و مفید معرفی کرده ایم. گرایش طراحی فرآیندها که به طراحی، بهینه سازی و گاها شبیه سازی بخشی از یک واحد صنعتی می پردازد. گرایش شبیه سازی به معنای طراحی اولیه حاصل از مهندس طراح به منظور بررسی عملکرد یک بخش از واحد یا کل واحد صنعتی به کمک برنامه های شبیه سازی و یا کد نویسی کامپیوتری با زبان های برنامه نویسی مختلف می باشد.
گرایش کنترل یعنی شبیه سازی کامپیوتری و پیاده سازی یک الگوریتم کنترلی و بررسی میزان دقت، سرعت و پایداری الگوریتم در رسیدن به مقدار مقرر و میزان انحراف از آن و یا پیاده سازی عملی یک الگوریتم کنترلی برای یک فرآیند شیمیایی به کمک تجهیزات کنترلی مانند شیر کنترلی، کامپیوتر و سنسور. گرایش کاتالیست و ترموسینتیک به معنای طراحی و ساخت انواع کاتالیست های مصرفی صنایع مختلف اعم از صنایع نفت، گاز و پتروشیمی می باشد. گرایش بیوتکنولوژی، کار روی انواع سیستم های بیولوژیک و سلول ها برای ایجاد تغییرات مطلوب در جهت مبارزه با بیماری ها و آفات است و همچنین کاربرد در صنایع داروسازی، غذایی و تصفیه آب دارد. گرایش داروسازی به طراحی و ساخت سیستم های واکنشی مورد نیاز کارخانه های داروسازی می پردازد. گرایش محیط زیست به بررسی راه کارهای مقابله با انواع آلودگی های زیست محیطی و تلاش برای کاهش آن ها و برنامه هایی برای حفظ محیط زیست می پردازد. این گرایش ها توسط دانشگاه های ارائه دهنده رشته مهندسی شیمی عرضه می گردند. در ادامه باید بگوییم مهم ترین دروس دانشگاهی رشته مهندسی شیمی عبارت هستند از آشنایی با مهندسی شیمی، موازنه جرم و انرژی، مکانیک سیالات یک و دو، انتقال حرارت یک و دو، انتقال جرم، عملیات واحد صنعتی یک و دو، فیلم آموزش عملیات واحد یک، آشنایی با فرآیندهای پلیمریزاسیون، آشنایی با فرآیندهای فرآوری گاز، آشنایی با فرآیندهای پتروشیمی، کنترل فرآیندهای یک و دو، ترمودینامیک یک، ترمودینامیک دو، محاسبات عددی، ریاضیات پیشرفته مهندسی، معادلات دیفرانسیل، آزمایشگاه شیمی عمومی، آزمایشگاه شیمی تجزیه، آموزش مقدماتی شیمی تجزیه دستگاهی، آزمایشگاه شیمی آلی، آزمایشگاه عملیات واحد صنعتی، آزمایشگاه فیزیک الکتریسیته، شیمی عمومی یک و دو، شیمی فیزیک و شیمی آلی. در ادامه باید ذکر کنیم گرچه تاریخچه صنایع شیمیایی به صدها و حتی هزاران سال پیش مربوط می شود ولی مهندسی شیمی هنوز بیش از صد و ده سال سابقه ندارد . از صد و سی سال پیش ، با توسعه و پیشرفت صنایع شیمیایی نوین ، نیاز به وجود مهندسی شیمی محسوس گردید و با قوت گرفتن این احساس ، مهندسی شیمی بوجود آمد .
بنابراین تحصیل در رشته مهندسی شیمی امری نسبتا جدید به حساب می آید. در واقع از اوایل قرن نوزدهم ، توسعه صنایع شیمیایی شروع شد ولی تا مدت های زیادی تقریبا هیچ گونه ارتباطی بین صنایع وجود نداشت. بسیاری از مواد و محصولات را همانطوری که در طی قرون تهیه می شد با استفاده از فنون تجربی تهیه می کردند و هیچ گونه توجهی به وجوه مشترک بین صنایع مختلف نمی شد. به علاوه هیچ اقدامی هم به منظور سیستماتیک کردن شناخت دانش فرایندهای شیمیایی به عمل نمی آمد. در نیمه دوم قرن نوزدهم با توسعه صنایع شیمیایی ، احتیاج صنایع به اشخاصی که در زمینه فرایندهای شیمیایی تعلیم یافته باشند احساس گردید. این احتیاجات توسط شیمیدان های صنعتی ، یعنی اشخاصی که در رشته شیمی تعلیماتی دیده بودند ولی علاقه مند به استفاده از اطلاعات خود در زمینه های صنعتی بودند برآورده می شد و عموما پس از مدتی این شیمی دان ها در رشته خاصی تبحر پیدا می کردند. وقتی اولین تعلیمات مربوط به تکنولوژی شیمی در دانشگاه ها رواج یافت ، تنها منحصر به صنایع بخصوصی می شد که فقط درباره دستگاه ها و روش فرایندهای معین شیمیایی آن ها بحث می کرد و هنوز هیچ اقدامی برای سیستماتیک کردن اصول فرایندها انجام نشده بود. یکی از اولین اقدامات در این زمینه ، مرتب کردن اصول فرایندهای شیمیایی و طبقه بندی فنون مهندسی شیمی توسط جورج دیویس و در انگلستان انجام شد. وی در سال هزار و هشتصد و هشتاد سعی کرد تا انجمن مهندسی شیمی را تشکیل دهد ولی در این راه موفق نشد. وی متوجه این نکته شد که مسائل مربوط به مهندسی شیمی نوعی از مسائل مهندسی است که علاوه بر شیمی نیازمند اصول فیزیکی نیز می باشد. وی در سال هزار و هشتصد و هشتاد و هفت سخنرانی هایی در همین زمینه ایراد کرد که بعدها به صورت کتاب دستی مهندسی شیمی در سال هزار و نهصد و یک چاپ و منتشر شد . دیویس در نطق های خود تصویری از عملیات واحدها را بیان داشت . باید متذکر شد که این لغت در سال هزار و نهصد و پانزده در ایالات متحده توسط آرتور لیتل ابداع شد. برای اولین بار لویس نورتن که یک استاد شیمی صنعتی بود، در سال هزار و هشتصد وهشتاد و هشت در ایلات متحده آمریکا در انستیتو تکنولوژی ماساچوست رشته مهندسی شیمی را پایه گذاری کرد.
در این رشته جنبه های علمی شیمی و مهندسی مکانیک در فرایندهای شیمیایی مورد بحث قرار می گرفت. این درس بعدها توسط ویلیام واکر توسعه یافته و منظم شد. پس از آن دانشگاه های پنسیلوانیا و میشیگان نیز شروع به تدریس این رشته جدید نمودند. در اولین سال های قرن بیستم مهندسی شیمی بصورت یک حرفه مشخص درآمد. انجمن شیمیدان های آمریکا که در سال هزار و هشتصد و هفتاد و شش تشکیل شده بود ، در سال هزار و نهصد و هشت قسمت جدیدی به نام بخش صنایع و شیمیدانان و مهندسین شیمی بنیان گذاشت و شروع به انتشار مجله ای بنام مجله شیمی صنعتی و مهندسی نمود که هنوز یکی از معتبرترین مجلات مهندسی شیمی است. در همین سال عده ای ازمهندسین شیمی برجسته در شهر فیلادلفیا دور هم جمع شده و انجمن مهندسین شیمی آمریکا را به وجود آوردند. این دو انجمن امروزه بصورت سخنگویان حرفه مهندسی شیمی درآمده اند .جنگ جهانی اول توسعه سریع صنایع شیمیایی را ایجاب می کرد و همین امر روز به روز بر احتیاجات صنعت به مهندسین شیمی افزود. به این ترتیب به زودی ایالات متحده آمریکا بزرگترین کشور صنعتی جهان شد و مهندسی شیمی به صورت یک حرفه آمریکایی در آمد. با وجود آن که اولین بار مهندسی شیمی در انگلستان ایجاد شد ولی توسعه سریع آن فقط در آمریکا صورت گرفت. بطوری که تا قبل از جنگ جهانی دوم ، در هیچ کشور دیگری مهندسی شیمی وجود نداشت. به عنوان مثال در آلمان ، قبل از جنگ جهانی دوم مهندسی شیمی وجود نداشت. صنایع شیمیایی آلمان توسط شیمی دان ها و مهندسین مکانیک طراحی می شد ولی پس از جنگ جهانی دوم ، مهندسی شیمی در بسیاری از کشورها توسعه یافت. امروزه تحصیل در رشته مهندسی شیمی در کشورهای سراسر جهان امری مرسوم و متداول است. مطالعه تاریخچه رشته مهندسی شیمی نشان می دهد که اگرچه این رشته از آغاز تاکنون تغییرات زیادی را به خود دیده ولی همچنان پابرجا مانده و نیاز به معرفی رشته ی مهندسی شیمی حتی بیش از پیش احساس می گردد. پیش از تحصیل در رشته مهندسی شیمی بهتر است با دروس رشته مهندسی شیمی آشنا گردیم. بنابراین با وب سایت نرمال لابو همراه باشید.
در این قسمت از مقاله ابتدا قصد داریم به معرفی دروس رشته مهندسی شیمی در ایران بپردازیم. بر اساس مصوبات شورای عالی انقلاب فرهنگی، علاوه بر دروس عمومی و علوم پایه که دانشجویان فنی مهندسی موظف به گذراندن آن هستند، سایر دروس این رشته به دو دسته اصلی و تخصصی تقسیم می شوند. دروس اصلی آن دسته از دروس هستند که تمامی دانشجویان مهندسی شیمی با هر گرایشی آن ها را می گذرانند و دروس تخصصی به دروسی اطلاق می شود که با توجه به گرایش، دانشجو موظف به گذراندن آن ها است. از جمله گرایش های مهندسی شیمی می توان طراحی فرایند، شبیه سازی و کنترل فرایند، مهندسی ترموسنتیک، مهندسی کاتالیست، جداسازی، مهندسی بیوشیمیایی، پدیده های انتقال، مهندسی نانو، مهندسی صنایع پالایش، مهندسی صنایع پتروشیمی، مهندسی تکنولوژی صنایع شیمیایی، مهندسی صنایع گاز، مهندسی پلیمر، مهندسی صنایع غذایی، مهندسی صنایع سلولزی، مهندسی صنایع شیمیایی معدنی، مهندسی طراحی فرایندهای صنایع نفت، مهندسی بیوتکنولوژی، مهندسی داروسازی، مهندسی ایمنی بهداشت ومحیط زیست، بیوتکنولوژی، مهندسی هسته ای، مهندسی مهمات و تسلیحات و مهندسی انرژی را نام برد. در ادامه دروس اصلی که توسط دانشگاه های ارائه دهنده رشته مهندسی شیمی تدریس می شود را بیان می کنیم. در کل دروس رشته مهندسی شیمی شامل موازنه انرژی و مواد، اصول محاسبات مهندسی شیمی، مکانیک سیالات، انتقال حرارت، انتقال جرم، طراحی رآکتورهای شیمیایی، کنترل فرایند، کاربرد ریاضیات در مهندسی شیمی، ترمودینامیک، عملیات واحد و دروس تخصصی که بسته به گرایش متفاوت است، می باشد. در مقطع کارشناسی این رشته در دانشگاه های تهران دانش آموزان بدون گرایش هستند و دو سال بعد از شروع تحصیل با توجه به سابقه ی تحصیلی و علاقه گرایش را مشخص می کنند. در برخی از دانشگاه های ارائه دهنده رشته مهندسی شیمی هم از همان اول گرایش ها مشخص است ولی دقت کنید انتخاب گرایش در مقطع کارشناسی اولویت اصلی نیست و بیش تر دروس رشته مهندسی شیمی بین گرایش ها یکی است.
گرایش‌های مهندسی شیمی عبارت است از گرایش صنایع پتروشیمی، صنایع نفت و گاز، صنایع غذایی، بیوتکنولوژی، نانوتکنولوژی و مهندسی فرایند. درس اصلی و مهم این رشته درس چهار واحدی موازنه ی انرژی و مواد است. پایه ی این درس محاسبات ساده ی ریاضی است که با تمرین زیاد حتما موفق می شوید. اگر می خواهید ادامه ی تحصیل در این رشته بدهید باید با پدیده های انتقال هم حسابی خو بگیرید. پدیده های انتقال شامل سه بخش اصلی انتقال مومنتوم یا همان سیالات، انتقال حرارت و انتقال جرم یعنی انتقال جرم و عملیات واحد، است. خوبی این رشته این است که خیلی از درس ها را هم به صورت تئوری و هم عملی یا همان آزمایشگاهی یاد می گیرید. باید بدانید مهارت در نرم افزارهای تخصصی مهندسی شیمی بسیار مهم می باشد. داشتن تسلط روی نرم افزارهای تخصصی حوزه مهندسی شیمی از واجبات داشتن آینده شغلی خوب در این رشته است. پس برای موفقیت باید این موارد را یاد بگیرید تا بتوانید جای خود را در بازار کار رشته مهندسی شیمی پیدا کنید و درآمد خوبی داشته باشید. مهم ترین نرم افزارهای مهندسی شیمی شامل هایسیس که نرم افزار بهینه سازی فرآیندهای شیمیایی است، اسپن وان که نرم افزار طراحی و شبیه سازی است، نرم افزار فلوئنت، وین درا کم که نرم افزار رسم ساختمان ملکول و نمادهای شیمی است، نرم افزار الگا، نرم افزار فملب، نرم افزار متلب و چم کد که نرم افزار شبیه سازی فرآیندهای شیمیایی است، می باشد. برای موفقیت در بازار کار رشته مهندسی شیمی، لازم است کار با این نرم افزار ها را به خوبی فرا بگیرید. اما پیش از هرچیز توجه داشته باشید برای این که یک شغل مناسب انتخاب کنیم عوامل مختلفی باید مد نظر گرفته شود. ویژگی های شخصیتی، ارزش ها و علایق، شرایط خانوادگی، مهارت ها و شرایط جامعه از جمله ی این ویژگی ها هستند. یکی از مهم ترین ویژگی ها شرایط خود فرد و ویژگی های شخصیتی او می باشد. زیرا ممکن است یک شغل بسیار خوب و پردرآمد باشد اما با شخصیت یک فرد سازگاری نداشته باشد. با توجه به تیپ شخصیتی کارهای مناسب افراد متفاوت خواهد بود. پس سعی کنید اول خودتان را خوب بشناسید.
سپس اگر علاقه مند به تحصیل در رشته مهندسی شیمی بودید، نهایت تلاش خود را به کار گیرید و مطمئن باشید که در این زمینه موفق خواهید شد. یکی از پرسش های مهم این است که دروس دانشگاهی رشته مهندسی شیمی تا چه میزان نیازهای بازار کار را مرتفع می کنند. برخی دروس دانشگاهی رشته مهندسی شیمی در مقطع کارشناسی مانند انتقال جرم، عملیات واحد صنعتی، فرآیندهای پالایشگاهی، فرآیندهای انتقال گاز، کنترل فرآیندهای شیمیایی و مواردی از این قبیل که عمدتا مباحث عملیاتی در آن ها مطرح می شود در صورتی که به صورت کافی بیان شوند، تا حدودی پاسخگوی بخش بزرگی از نیازهای بازار کار رشته مهندسی شیمی خواهند بود. البته گذراندن دوره های کارآموزی و عملیاتی به منظور فاصله گرفتن از فضای تئوری دانشگاهی و آشنایی با دستگاه‌های عملیاتی مهندسی شیمی نیز یک ضرورت به حساب می آید. سایر دروس رشته مهندسی شیمی مانند محاسبات عددی و کامپیوتری که عمدتا در مقاطع ارشد و دکتری مورد توجه قرار می گیرند نیز فرد را برای بازار کار رشته مهندسی شیمی آماده تر می سازند. مشاغلی نظیر برنامه نویسی، برنامه سازی و کدنویسی کامپیوتری و در کل صنعت نرم افزاری نیازمند داشتن درک بالا از مباحث این دروس هستند. گزینه بعدی برای فارغ التحصیلان رشته مهندسی شیمی که روحیه کار تیمی داشته اند، ورود به مباحث دانش بنیان یا شرکت های فناور و یا راه اندازی کسب و کار در منطقه اقتصادی خود است که این موضوع به خلاقیت، اعتماد به نفس، کسب سرمایه و شناخت کامل از بازار و منابع اولیه نیاز دارد. در برخی دانشگاه های تهران مانند شریف، ورکشاپ هایی به این منظور برگزار می شود که توصیه می شود علاقه مندان به تحصیل در مقاطع بالاتر و یا حتی مقطع لیسانس در این کلاس ها شرکت کرده و در این زمینه ها آگاهی کسب کنند. ادامه تحصیل در رشته مهندسی شیمی در ایران نیز باید مورد توجه قرار گیرد. با اینکه رشته مهندسی شیمی یکی از رشته های نوظهور در میان رشته های فنی و ریاضی به شمار می رود، داوطلبان زیادی علاقه مند به ادامه تحصیل در این رشته هستند. هم اکنون امکان ادامه تحصیل رشته مهندسی شیمی در مقاطع کارشناسی، کارشناسی ارشد و دکتری در ایران وجود دارد.
فرصت های شغلی برای فارغ التحصیلان رشته مهندسی شیمی تقریبا در بسیاری از صنایع، به ویژه صنایع دارویی و غذایی وجود دارد. اهمیت رشته مهندسی شیمی به نحوی است که امروزه هر کارخانه برای شروع به کار نیاز به حضور یک مهندس در چرخه تولید و نظارت خود خواهد داشت. در تمامی فرآیند های نوین واحدهای تولیدی و صنعتی از مواد شیمیایی استفاده می شود. فارغ التحصیلان این رشته پس از دانشگاه می توانند به عنوان کارشناس در زمینه های مختلفی نظیر مواد آرایشی و بهداشتی، آشامیدنی، خوراکی و همچنین کارشناس تحقیقات بازار و کنترل کیفیت به فعالیت بپردازند. البته در ادامه مقاله ی معرفی رشته ی مهندسی شیمی به صورت کامل به بررسی بازار کار رشته مهندسی شیمی خواهیم پرداخت. همانطور که در پاسخ به مهندسی شیمی چیست اشاره شد، مهندسی شیمی از محبوب ترین رشته های گروه فنی و مهندسی به شمار رفته و به دلیل وسعت بازار کار و گرایش های آن، توجه داوطلبان زیادی را به خود جلب کرده است. عموم دانشجویانی که به رشته مهندسی شیمی گرایش دارند، به کار در آزمایشگاه ها و صنایع شیمیایی علاقه مند بوده و شناخت خوبی نسبت به مفاهیم شیمی دارند. این رشته هم اکنون در مقاطع مختلف تحصیلی کارشناسی تا دکترا در دانشگاه های مختلف ارائه شده است. دانش آموختگان پس از اتمام دانشگاه در صنایع مختلف مانند صنایع غذایی، شیمیایی، دارو و پتروشیمی بازار کار مناسبی برای فعالیت دارند. اگر شما هم دوست دارید تا یکی از مهندسان شیمی آینده باشید، توصیه می کنیم به کمک برنامه ریزی و منابع مطالعاتی که مشاوران در اختیار شما قرار می دهند، برای کنکور مطالعه کنید و موفقیت را برای خودتان رقم بزنید. به یاد داشته باشید که نابرده رنج گنج میسر نخواهد شد و حتی در صورت دارا بودن علاقه و استعداد فراوان در این رشته، همچنین نیاز است تلاش قابل توجهی صورت پذیرد تا اهداف مورد نظر میسر گردند. این نکته را از تیم نویسندگی نرمال لابو بپذیرید که تحصیل در رشته مهندسی شیمی گرچه شیرین است ولی سختی های خاص خود را به همراه خواهد داشت. البته اصلا جای نگرانی نیست، چرا که هر کاری سختی های مخصوص به خود را دارد. بنابراین در تمامی کارها این تلاش افراد است که تعیین کننده خواهد بود.
ممکن است پس از آگاهی از این که مهندسی شیمی چیست، علاقه به ادامه تحصیل در رشته مهندسی شیمی پیدا کرده باشید. اگر این چنین است در ادامه ما را همراهی کنید تا به معرفی دانشگاه های ارائه دهنده رشته مهندسی شیمی بپردازیم. رشته مهندسی شیمی یکی از رشته های مجموعه ریاضی فیزیک است که داوطلبان گروه آزمایشی ریاضی می توانند آن را انتخاب کنند و در آن ادامه تحصیل کنند. معمولا کسانی که رشته مهندسی شیمی را انتخاب می کنند، اطلاع چندانی از این رشته ندارند و آنچه که با آن روبرو می شوند با تصورشان از مهندسی شیمی متفاوت است. به همین دلیل شناخت دقیق رشته مهندسی شیمی می تواند در انتخاب درست داوطلبان گروه آزمایشی ریاضی راهگشا باشد. وضعیت آرامش و امنیت روانی کارشناسی رشته مهندسی شیمی نسبتا بالا است. بازار کار رشته مهندسی شیمی متوسط رو به بالا می باشد. میزان شناخته بودن رشته مهندسی شیمی در میان مردم می توان گفت متوسط رو به پایین است. مدت زمان ورود به بازار کار رشته مهندسی شیمی متوسط می باشد. سختی کار نسبت به درآمد کارشناسی رشته مهندسی شیمی نیز متوسط است. درصد قبولی در کارشناسی رشته مهندسی شیمی داوطلبان در کلیه دانشگاه های روزانه کشور در حدود شش هزار نفر پذیرش می باشد. شانس قبولی کارشناسی رشته مهندسی شیمی در دانشگاه های برتر زیر پانصد نفر پذیرش است. کمی جلوتر دانشگاه های ارائه دهنده رشته مهندسی شیمی را نام می بریم. امکان ادامه تحصیل کارشناسی رشته مهندسی شیمی در مقطع کارشناسی ارشد و دکتری امکان پذیر می باشد. شانس بورسیه تحصیلی رشته مهندسی شیمی در سایر کشورها متوسط رو به بالا است. در نهایت باید گفت خطرپذیری کارشناسی رشته مهندسی شیمی در حد متوسط می باشد. برخلاف اسم رشته مهندسی شیمی این رشته قبل این که به مسائل شیمی بپردازد، به تربیت مهندس می پردازد. رشته مهندسی شیمی رشته ای گسترده است و بسیاری از چیزهایی که ما در زندگی روزمره خود از آن ها استفاده می کنیم، به کمک مهندسی شیمی به وجود می آید.
رشته مهندسی شیمی رشته ای است که با طراحی، ساخت و بهره برداری از فرآیندها و کارخانه ها مرتبط صنایع شیمیایی سر و کار دارد. صنایع شیمیایی شامل صنایعی هستند که در آن ها تغییری شیمیایی، فیزیکی، و یا بیولوژیک، مواد خام را به محصولات و فرآورده های با ارزش صنعتی تبدیل می کند. هدف از ایجاد رشته مهندسی شیمی تربیت مهندسان ماهر برای اداره صنایع شیمیایی و بهره برداری از آن ها است. وظایف مهندس شیمی شامل تحقیق و پژوهش در بخش تحقیق و توسعه شرکت ها و کارخانه های صنایع، آزمایش محصولات برای اصلاح و بهبود آن ها یا تولید محصولی جدید، نظارت و بررسی فرآیندهای فیزیکی و شیمیایی مراحل تولید و طراحی سیستم ها و دستگاه های مورد نیاز تولید محصولات شیمیایی می باشد. همانطور که پیشتر نیز در پاسخ به مهندسی شیمی چیست بیان کردیم، رشته مهندسی شیمی برای کسانی مناسب است که به خوبی با نیازهای آن آگاه باشند. اولین شرط موفقیت در رشته مهندسی شیمی علاقه به این رشته است. دانشجویان رشته مهندسی شیمی باید در درس های ریاضیات، شیمی و فیزیک مهارت لازم را داشته باشند و از استعداد کافی برخوردار باشند. همچنین آن ها باید قدرت تجسم، حل مساله و خلاقیت داشته باشند، چرا که بخش گسترده ای از فعالیت های مهندسان شیمی طراحی دستگاه ها و سیستم های لازم در صنایع شیمیایی است. مهندسان شیمی معمولا به صورت تیمی کار می کنند ، به همین دلیل توانایی ارتباط گیری با دیگران و روابط عمومی بالا و توانایی انجام کار تیمی برای مهندسان شیمی بسیار ضروری است. تسلط بر مهارت های هفتگانه کامپیوتر و زبان انگلیسی و یادگیری نرم افزار های کاربردی رشته مهندسی شیمی برای موفقیت دانشجویان ضروری است. دانشگاه های دولتی پذیرنده رشته مهندسی شیمی عبارتند از دانشگاه اراک، دانشگاه اردکان، دانشگاه ارومیه، دانشگاه اصفهان، دانشگاه ایلام، دانشگاه بجنورد، دانشگاه بناب، دانشگاه تبریز، دانشگاه تخصصی فناوری های نوین آمل، دانشگاه تفرش، دانشگاه تهران، دانشگاه تهران که محل تحصیل دانشکده فنی کاسپین واقع در رضوان شهر استان گیلان می باشد، دانشگاه تهران که محل تحصیل دانشکده فنی فومن واقع در شهرستان فومن استان گیلان می باشد،
دانشگاه حکیم سبزواری سبزوار، دانشگاه خلیج فارس بوشهر، دانشگاه رازی کرمانشاه، دانشگاه زنجان، دانشگاه سمنان، دانشگاه سیستان و بلوچستان زاهدان، دانشگاه شهید باهنر کرمان، دانشگاه شهید مدنی آذربایجان تبریز، دانشگاه شیراز، دانشگاه صنعت نفت که محل تحصیل آبادان می باشد، دانشگاه صنعت نفت که محل تحصیل اهواز می باشد، دانشگاه صنعتی ارومیه، دانشگاه صنعتی اصفهان، دانشگاه صنعتی امیرکبیر تهران، دانشگاه صنعتی امیرکبیر تهران که محل تحصیل پردیس بندرماهشهر می باشد، دانشگاه صنعتی بابل، دانشگاه صنعتی بیرجند، دانشگاه صنعتی جندی شاپور دزفول، دانشگاه صنعتی سهند تبریز، دانشگاه صنعتی سیرجان، دانشگاه صنعتی شاهرود، دانشگاه صنعتی شریف تهران، دانشگاه صنعتی کرمانشاه، دانشگاه صنعتی همدان، دانشگاه علم و صنعت ایران تهران، دانشگاه علم و فناوری مازندران بهشهر، دانشگاه فردوسی مشهد، دانشگاه قم، دانشگاه کاشان، دانشگاه کردستان سنندج، دانشگاه گلستان گرگان که محل تحصیل دانشکده فنی و مهندسی علی آباد کتول می باشد، دانشگاه گیلان رشت، دانشگاه مازندران بابلسر، دانشگاه محقق اردبیلی اردبیل، دانشگاه مراغه، دانشگاه مهندسی فناوری های نوین قوچان، دانشگاه ولی عصر(عج) رفسنجان، دانشگاه یاسوج، دانشگاه یزد، مجتمع آموزش عالی فنی و مهندسی اسفراین، مجتمع آموزش عالی گناباد، مرکز آموزش عالی فنی و مهندسی بویین زهرا، مرکز آموزش عالی لار، مرکز آموزش عالی لامرد، دانشگاه ایلام، دانشگاه خلیج فارس بوشهر، دانشگاه کردستان سنندج، دانشگاه رازی کرمانشاه. همچنین دانشگاه های غیرانتفاعی، آزاد اسلامی و پیام نور نیز رشته مهندسی شیمی را ارائه می دهند. در میان این دانشگاه های ارائه دهنده رشته مهندسی شیمی، دانشگاه اصفهان و تهران از برترین ها می باشند. دانشگاه اصفهان به عنوان اولین دانشگاه مرکزی و جنوب ایران یکی از دو دانشگاه بزرگ دولتی شهر اصفهان و به لحاظ قدمت و رشته های تحصیلی بزرگترین دانشگاه جامع منطقه مرکزی کشور بوده و یکی از پنج دانشگاه برتر جامع کشور و یکی از ده دانشگاه برتر کشور می باشد. این دانشگاه در مجاورت دروازه شیراز قرار گرفته و با وسعتی نزدیک به سیصد هکتار یکی از بزرگ ترین دانشگاه‌های ایران است.
دانشگاه اصفهان با سیزده دانشکده و چهل و پنج گروه آموزشی، محدوده هزار جریب تا نزدیکی کوه صفه را دربردارد. پایه های نخستین دانشگاه اصفهان از سی آذر سال هزار و سیصد و بیست و پنج خورشیدی با ایجاد آموزشگاه عالی بهداری اصفهان گذاشته شد. این آموزشگاه با تعدادی دانشیار در یک کلاس از دبیرستان سعدی که در آن زمان دارای آزمایشگاه نسبتا مجهزی بود آغاز شد و آزمایشگاه آن و سالنی برای تشریح در اختیار آموزشگاه قرار گرفت و در شانزده بهمن همان سال دکتر حکمی به عنوان اولین رئیس آموزشگاه انتخاب شد. چهار سال پس از آن یعنی در سال هزار و سیصد و بیست و نه دانشکده پزشکی اصفهان در جوار آموزشگاه عالی بهداری کار خود را شروع کرد و بدین ترتیب آموزشگاه عالی بهداری به تدریج تعطیل و دانشیاران آن به دانشکده پزشکی منتقل شدند. در سال تحصیلی هزار و سیصد و سی و پنج دانشکده داروسازی تشکیل شد و به دانشکده پزشکی ملحق گشت. دانشکده ادبیات از سال هزار و سیصد و سی و هفت با دو رشته زبان و ادبیات فارسی و ادبیات انگلیسی در خانه ای اجاره‌ای با دو اتاق گشایش یافت. در سال هزار و سیصد و سی هشت با افزایش چند رشته دیگر، به محلی در جنب بنای شاهزاده ابراهیم انتقال یافت. در زمان ریاست حسن رزمجو بر دانشگاه، دانشکده‌های علوم پزشکی از دانشگاه اصفهان جدا شدند و دو دانشگاه استقلال یافتند. با تاسیس دانشکده علوم دانشگاه اصفهان در سال هزار و سیصد و چهل و سه و پذیرش قبول شدگان این دانشکده در رشته های شیمی و فیزیک، تدریس شیمی در شهر اصفهان عملا آغاز گردید. از مهرماه هزار و سیصد و چهل و سه گروه شیمی به صورت گروهی مستقل فعالیت خود را آغاز نمود و از سال هزار و سیصد و چهل و چهار به بعد این گروه در رشته های شیمی محض و دبیری شیمی در مقطع کارشناسی دانشجو پذیرفت. همچنین از سال هزار و سیصد و شصت و هفت در رشته شیمی کاربردی در مقطع کارشناسی پذیرش دانشجو آغاز گردید و در سال های بعدی دوره های کارشناسی ارشد و دکتری در شاخه های مختلف شیمی راه اندازی گردید. در سال هزار و سیصد و نود و یک با تصویب هیئت امنای دانشگاه، این گروه به دانشکده شیمی ارتقا یافت.
در حال حاضر این دانشکده با استفاده از توان علمی سی و یک عضو هیئت علمی، امور آموزشی و پژوهشی نزدیک به پانصد دانشجو در مقطع کارشناسی شیمی محض و شیمی پلیمر، شیمی فیزیک، شیمی معدنی و نانوشیمی را در قالب پنج گروه آموزشی شیمی آلی، شیمی تجزیه، شیمی معدنی، شیمی فیزیک و شیمی پلیمر عهده دار می باشد. دانشکده شیمی دانشگاه اصفهان دارای آزمایشگاه ها، دستگاه ها و تجهیزات پیشرفته و بعضا منحصربه فرد و مراکز پژوهشی متعددی است که می توان آن را یکی از مجهزترین دانشکده های شیمی دانشگاه های کشور به حساب آورد. بنابراین چنانچه قصد تحصیل در رشته مهندسی شیمی را در سر دارید، دانشگاه اصفهان یکی از بهترین گزینه ها می باشد. از جمله تجهیزاتی که در یک آزمایشگاه شیمی مجهز به کار می رود می توان به بن ماری، آون، لوکس متر، رفرکتومتر و هیدرومتر اشاره کرد. یکی دیگر از دانشگاه های ارائه دهنده رشته مهندسی شیمی، دانشگاه تهران است. دانشگاه تهران یک دانشگاه دولتی و بزرگ ترین مرکز آموزش عالی در ایران است. از این دانشگاه با القاب دانشگاه مادر و نماد آموزش عالی یاد شده است. پیشنهاد اولیه ساخت دانشگاه را اسماعیل سنگ در سال هزار و سیصد و پنج داد و پس از انجام مطالعات اولیه عیسی صدیق، در سال هزار و سیصد و سیزده دانشگاه تهران به فرمان رضا شاه پهلوی تأسیس شد. دانشگاه تهران دارای بیست و پنج دانشکده، شش دانشکدگان، سه پردیس خودگردان و بین‌المللی و شانزده مرکز پژوهشی و تحقیقاتی می باشد. به جرئت می توان گفت دانشگاه تهران، از برترین دانشگاه های ارائه دهنده رشته مهندسی شیمی می باشد. اگر تمایل دارید که در بهترین دانشگاه ها مشغول به تحصیل در رشته مهندسی شیمی شوید، باید تمام تلاش خود را به کار گیرید و با بالا بردن ساعت مطالعه تان، هرچه بیشتر خود را به هدف نزدیک کنید. مجموعه نرمال لابو آرزومند موفقیت شما عزیزان است و تلاش نموده که با معرفی رشته ی مهندسی شیمی سهم کوچکی در کمک به مراجعان خود ایفا نماید.
نوبت به آن رسیده تا بازار کار و فرصت های استخدامی مهندسی شیمی را بررسی نماییم. افرادی که تحصیل در رشته مهندسی شیمی را به پایان رسانده اند، می توانند در صنایع مختلف شامل صنایع شیمیایی، غذایی، دارویی، نساجی، نفت و گاز و پتروشیمی، معدنی، انرژی و تقریبا در هر کارخانه تولیدی کار کنند و با کسب تجربه می توانند به رده های نظارتی و مدیریتی مانند ناظر تولید، مهندس طراح، مدیر بخش تحقیق و توسعه یا مدیر کارخانه هم برسند. در ارتباط با میزان استخدام مهندسی شیمی اطلاعات خیلی دقیقی در دسترس نیست اما در صنعت نفت و گاز و پتروشیمی که خیلی در کشور ما مهم است، افراد زیادی از مهندسین شیمی استخدام شدند ولی باید در نظر داشت موقعیت های شغلی در این صنایع بسیار بالاست و لازمه ی شاغل شدن در این محیط ها داشتن مهارت و تخصص بسیار زیاد می باشد. زیرا محل کار مناسب برابر با حقوق بالاتر است. تعدادی از مهندسین شیمی هم بخاطر آشنایی با مواد شیمیایی، به فعالیت های بازرگانی در زمینه مواد شیمیایی اقدام می کنند. اما چون مهندسی شیمی در جامعه ما زیاد شناخته شده نیست، کارهای مربوط به مهندسین شیمی را به مهندسین مکانیک می دهند. بد نیست میزان درآمد مهندس شیمی در برخی کشورهای جهان را بدانیم. درآمد سالانه مهندس شیمی در آمریکا حدود نود هزار دلار در سال دوهزار و ده و نود و چهارهزار دلار در دوهزار و سیزده بوده است. متوسط درآمد سالانه مهندس شیمی در کشور استرالیا برابر صد و هفت هزار دلار قبل از کسر مالیات است و متوسط درآمد سالانه مهندسی شیمی در انگلیس سی و نه تا هشتاد و سه هزار دلار می باشد. در ایران مهندسان شیمی ای که در مناطق نفتی و خارج از شهر کار می کنند، بخاطر سختی کار حقوق بالایی می گیرند. حقوق مهندس شیمی در بخش خصوصی متفاوت است. زیرا هر شرکت با توجه به اهداف و سیاست ها و توان مالی اش حقوق کارکنان را تعیین می کند. با شرایط متفاوت افراد حقوقی بر اساس سمت و سابقه و تحصیلات دریافت می کنند. بازار کار رشته مهندسی شیمی با توجه به تنوع محصولات و صنایع مختلف متفاوت است. در برخی صنایع همچون نفت و گاز، پالایشگاه ها، صنایع پلیمری، صنایع معدنی و آبکاری و خوردگی فرصت های شغلی بیشتر هستند.
و در برخی صنایع دیگر مانند داروسازی، بیوتکنولوژی و رنگ و رزین هنوز بازار به بلوغ لازم نرسیده و فرصت‌های شغلی کمتر هستند. با این حال راه اندازی کسب و کار بهترین گزینه برای یک مهندس شیمی به حساب می آید که بعد از شناخت کافی و کسب دانش و مهارت لازم، جذب سرمایه و با گردهم آیی همکاران متخصص و متعهد و همچنین درک صحیح از بازار و سیاست های جامعه امکان پذیر است. صنایع نفت و گاز عمدتا در جنوب واقع شده اند، اما سایر صنایع اعم از مواد شیمیایی، پلیمری، لاستیک، معدن سیمان و از این قبیل در سایر مناطق کشور نیز پراکنده اند. با این تفاسیر می توان به وسیله درک نیازهای منطقه ای و با سرمایه ای نه چندان زیاد، اقدام به راه اندازی کسب و کار کرد. برای ورود به بازار کار رشته مهندسی شیمی علاوه بر آشنایی با مهارت های تخصصی باید با سایر مهارت های فردی هم آشنایی داشته باشید. در حقیقت این مهارت های فردی هستند که یک شخص را از میان رقبا متمایز می کنند و سبب موفقیت او در زمینه ها و موقعیت های شغلی می شوند. چنین مهارت هایی سبب تعامل بهتر فرد در سازمان و محیط های کاری خواهد شد و به طور معمول با نام مهارت های نرم از آن نام می برند. به همین دلیل لازم است قسمتی از وقت خود را به یادگیری مهارت های فردی اختصاص دهید. امکان ادامه تحصیل در رشته مهندسی شیمی در داخل ایران چگونه است. در داخل کشور برای اکثر گرایش های نام برده در بالا، امکان ادامه تحصیل در مقطع دکتری وجود دارد و به لحاظ علمی اغلب دانشگاه های مادر مانند دانشگاه تهران، شریف، امیرکبیر، تربیت مدرس، علم و صنعت، صنعتی اصفهان و شیراز از اغلب گرایش های مهندسی شیمی پشتیبانی می کنند. با این حال بایستی قبل از انتخاب رشته نسبت به امکانات آموزشی شامل اساتید، آزمایشگاه ها و سیستم های کامپیوتری پیشرفته و همچنین امکانات رفاهی دانشگاه ها دقت کرد، چرا که برخی دانشگاه ها نسبت به گروهی دیگر در گرایش هایی خاص از برتری های علمی و رفاهی برخور دارند. امکان ادامه تحصیل در رشته مهندسی شیمی در خارج از کشور به چه صورت است. امکان ادامه تحصیل در مقطع کارشناسی ارشد و دکتری در کشورهای شاخص اروپایی مانند آلمان، فرانسه، هلند و اتریش و همچنین در دانشگاه های مناطق مختلف کشور کانادا برای ایرانیان نسبت به برخی کشورها مانند آمریکا از شانس بیشتری برخوردار است.
با این حال کشورهای در حال توسعه مانند اندونزی، چین، روسیه، استرالیا و ترکیه نیز می توانند برای ادامه تحصیل مقاطع بالاتر گزینه مناسبی باشند. درهرصورت با توجه به گرایش مد نظر بعد از جست و جوی کافی در مورد شرایط دانشگاه و کشور مقصد، می توانید در مورد ادامه تحصیل در مقاطع بالاتر تصمیم گیری قطعی کنید. حمایت مالی دانشگاه ها نیز معمولا از مقاطع تحصیلی دکتری صورت می گیرد، البته دانشگاه هایی نیز هستند که نسبت به مقطع ارشد حمایت مالی انجام می دهند. توجه داشته باشید که در بیشتر موارد برای ادامه تحصیل در خارج از کشور باید با زبان خارجی کشور مورد نظر و همچنین زبان انگلیسی آشنایی خوبی داشته باشید. علاوه بر این برای اثبات آشنایی با زبان انگلیسی نیز به شرکت در آزمون های بین المللی و معتبر زبان خارجی مانند تافل، آیلتس و دولینگو نیاز دارید. در تعیین میزان درآمد مهندس شیمی، گرایش نقش پررنگی ایفا می کند. همچنین میزان سابقه کاری و شهر محل زندگی در میزان درآمد و حقوق دریافتی مهندس شیمی مؤثر است. در گزارش سایت های کاریابی می توانید میزان حقوق و دستمزد مهندسین شیمی در گرایش های صنایع غذایی و نفت و گاز را مشاهده کنید. اما میزان حقوق مهندس شیمی در خارج از کشور چگونه است. بالاترین میزان حقوق دریافتی یک مهندس شیمی در کشور آمریکا با متوسط درآمد سالانه صد و شش هزار دلار است. بعد از آمریکا کشورهای لوکزامبورگ، سوئیس و استرالیا با میانگین حقوق سالیانه صد و پنج هزار، نود و نه هزار و نود و دو هزار دلار بالاترین میزان حقوق را به یک مهندس شیمی پرداخت می کنند. در آخر باید گفت مهندسی شیمی یکی از محبوب ترین رشته های دانشگاهی است که به مطالعه فرایندهای شیمیایی مختلف و طراحی این فرایندها در مقیاس بزرگ تر و در مقیاس تجاری می پردازد و جنبه های اقتصادی آن ها را نیز بررسی می کند. این رشته گرایش های زیادی در مقاطع کارشناسی تا دکتری در دانشگاه های برتر ایران مانند صنعتی شریف، دانشگاه صنعتی امیرکبیر، دانشگاه تهران و غیره دارد. فارغ التحصیلان مهندسی شیمی بسته به گرایشی که در آن تحصیل کرده‌اند بازار کار و میزان حقوق متفاوتی در ایران دارند. همچنین گفتیم کشورهای خارجی که بالاترین میزان حقوق را به این مهندسین پرداخت می کنند شامل آمریکا، استرالیا، لوکزامبورگ و سوئیس هستند. در آخر باید خاطرنشان کنیم ورود به بازار کار رشته مهندسی شیمی فقط با تلاش خودتان امکان پذیر خواهد شد.
در این مقاله که توسط تیم نویسندگی نرمال لابو تالیف گشته، تمام تلاش خود را نمودیم تا به معرفی رشته ی مهندسی شیمی بپردازیم. گمان می کنیم که دیگر به خوبی بدانید که مهندسی شیمی چیست. همچنین در این مقاله تاریخچه رشته مهندسی شیمی را مرور کردیم. اگر قصد تحصیل در رشته مهندسی شیمی را دارید، حتما قسمت هایی از این مطلب که تحت عنوان دروس رشته مهندسی شیمی و دانشگاه های ارائه دهنده رشته مهندسی شیمی به نگارش درآمده، را مطالعه بفرمایید. در نهایت اگر قصد دارید از آینده ی مسیری که در آن قدم بر می دارید مطلع گردید، بازار کار رشته مهندسی شیمی را مورد توجه قرار دهید. به عنوان آخرین نکات این را نیز باید ذکر نماییم که این رشته همچنین دارای واحد های آزمایشگاهی می باشد که لازمه ی گذراندن آن آشنایی با مواد شیمیایی و تجهیزات آزمایشگاهی است. در این خصوص بد نیست برخی از نکات را یادآور شویم. رعایت موارد ایمنی در هر رشته ای که مشغول به تحصیل می گردید، حائز اهمیت می باشد. مهندسی شیمی نیز از این مورد مستثنی نیست. به همین خاطر هنگام کار در آزمایشگاه استفاده از لوازم ایمنی الزامی می باشد. از ساده ترین و در عین حال مهم ترین تجهیزاتی که باید مورد استفاده قرار گیرد می توان به ماسک و دستکش آزمایشگاهی اشاره کرد. نرمال لابو با سابقه ای طولانی در زمینه ی فروش انواع تجهیزات آزمایشگاهی، مواد شیمیایی، شیشه آلات آزمایشگاهی و غیره، این مقاله را برای مخاطبان محترم خود تهیه نمود و امید دارد که سهمی کوچک در آگاه کردن مراجعان وب سایت ایفا کرده باشد.
